Tôi đang làm việc thì được một cô em gọi điện và nhờ tôi đến trực tiếp xem xét một công việc mà cô bé dự định vào làm. Qua điện thoại cô bé không nói rõ là công việc cụ thể đó như thế nào và khăng khăng bảo tôi là anh phải đến nghe trực tiếp.

Trước khi làm bất cứ một việc gì đó với tác phong chuyên nghiệp của tôi là cố gắng thu thập thật nhiều thông tin càng nhiều càng tốt để chuẩn bị những gì cần thiết. Tuy nhiên, ý định đấy của tôi không được thỏa mãn vì thông tin đưa ra cũng rất ít. Ví dụ như xin đi làm nhưng lại phải đóng tiền, đào tạo hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, đi đến hội thảo và mời càng nhiều người tham gia càng tốt.

Qua những dữ liệu thông tin như vậy tôi đã đoán được phần nào về công việc đó là gì vì thời sinh viên ở Đại học Kinh tế Quốc dân tôi cũng đã một lần được mời đến nghe hội thảo để tham gia công việc này. Sau này thì tôi nghĩ là hoạt động này đã được cấm và không cho tồn tại, nhưng vì cũng muốn được trải nghiệm nhiều hơn nên tôi vẫn sẵn sàng bỏ thời gian và đến tận nơi xem thực hư thế nào để có thể đưa ra một sự tư vấn tốt nhất cho cô em yêu quý và ngây thơ của tôi.

Khi bước vào điểm hẹn gặp là một tòa nhà khá khang trang với 9 tầng có địa chỉ ở Khương Hạ mới. Gặp tôi là một cô bé cũng trẻ trung xinh tươi và khá nề nếp như một nhân viên văn phòng thực thụ sau bộ trang phục công sở. Chúng tôi lên tầng 7 và quan sát, tòa nhà có rất nhiều phòng làm việc và khá tấp nập với rất nhiều người trẻ trung như tôi và họ được bố trí ngồi theo nhóm để trao đổi và giới thiệu.

Tôi và cô bé cũng được mời vào tiếp chuyện với một người có vị trí là VIP theo cách gọi của họ. Sau khi chào hỏi xã giao xong tôi được một bạn trẻ mời ra một vị trí khác để giới thiệu về hoạt động của họ. Họ gọi đó là một dự án Chính phủ 190… về thương mại điện tử, và có Sàn thương mại điện tử. (Sáng hôm sau tôi đã chủ động gọi điện thoại đến công ty này và gặp một cô nhân viên để hỏi những thông tin hoạt động ở địa chỉ trên và nhận được câu trả lời xác thực là họ có các hoạt động trên ở địa chỉ đó và cò rất nhiều chi nhánh khác nữa ở trong cả nước).

Sau khi giới thiệu thông tin cơ bản xong, họ bắt đầu phần mở bài với việc đưa ra lý do vì sao có những hoạt động này. Họ đưa ra 3 hình thức kinh doanh. Một là kinh doanh thương mại điện tử (Cái họ đang làm). Hai là kinh doanh đa cấp. Ba là kinh doanh truyền thống (Đại lý, mở cửa hàng, bán lẻ..).

Và họ phân tích vào các ưu thế cũng như là lợi ích đạt được từ 03 loại hình kinh doanh trên, để rút ra được một kết luận nghe rất thuyết phục là: “Kinh doanh thương mại điện tử ưu việt hơn kinh doanh đa cấp cũng như kinh doanh truyền thống”. Lý do là giảm được các khâu chi phí trung gian thông qua việc mua bán trực tuyến giữa nhà sản xuất đến tận tay khách hàng.

Trên nền tảng như vậy họ đã lập ra Website để các hội viên tham gia được hưởng các quyền lợi mà theo họ ưu việt hơn.

Thứ nhất, hội viên được mua hàng giảm giá do tiết kiệm được các chi phí trung gian và có thể giá giảm đến 60 hoặc 70%.

Thứ hai, hội viên được đào tạo để có thể sử dụng mua bán giao dich thông qua trang Web này.

Thứ ba là được mua hàng chính hãng. LeHội viên được giao lưu và cũng cố niềm tin. Thứ tư là hội viên được mua hàng 24/24...

Và đương nhiên đi kèm với quyền lợi là trách nhiệm của hội viên cũng như cơ chế hoa hồng được hưởng. Đó là hội viên tham gia phải đóng phí 520 Đồng (Theo ký hiệu có chủ ý của họ là tương đương với số tiền thực nộp vào công ty là 5.200.000 đồng).

Số tiền này sẽ được trích lại cho người giới thiệu trực tiếp là 150 Đ (Tức là 1.500.000 đồng) và trích tiếp cho các vị trí của nhóm là 300 đồng/cặp (Tức là 3.000.000 đồng/hai người) theo mô hình phân chia hoa hồng hình tháp ảo thường thấy của kinh doanh mạng hoặc đa cấp thông thường.

Sau khi đã thu nhận được thông tin về cách thực hoạt động như vậy tôi có đưa ra một số câu hỏi nhằm làm rõ và để xem họ xử lý như thế nào và tôi được họ dẫn tới một cô gái trung tuổi có vị trí VIP và đã nhận được một số giải thích như sau:

- Các bạn giới thiệu đây là một dự án của chính phủ vậy tôi có thể xem các thủ tục cấp phép hoạt động hoặc phê duyệt dự án của chính phủ hay không cho chính hoạt động này?

- Cô gái đã vào website và ngay đầu website này đã có một bản sao chụp của Quyết định số 1073/QĐ-TTg ngày 12 tháng 7 năm 2010 v/v Phê duyệt kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2011-2015 do Phó Thủ tướng phê duyệt.

Lời bình: Đây là một Quyết định chung chỉ đạo các bộ ban ngành liên quan v/v Phê duyệt kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2011-2015, không cấp cho một tổ chức cụ thể nào cả nên không thể sử dụng Quyết định này để trả lời cho câu hỏi kia.

- Công ty có thể hiện cụ thể bằng các quy trình, cơ chế, văn bản cụ thể nào để đảm bảo về mặt thủ tục pháp lý đối với việc bảo vệ lợi ích cho các khách hàng là hội viên thông qua Website này để mua hàng theo như đã giới thiệu và cam kết về các lợi ích trên?

- Việc mua bán sản phẩm trên trang Web là mua bán gián tiếp Website trên với các chủ gian hàng giới thiệu hàng hóa trên Web. Do vậy, các chủ bán hàng trên sẽ trực tiếp chịu trách nhiệm về hàng hóa. Công ty cũng như Website này không có trách nhiệm về hàng hoá vì đây chỉ là dịch vụ trung gian.

Lời bình: Với cách giải thích như trên vô tích đã phủ nhận những cam kết lợi ích mua hàng cho chính các hội viên của mình tham gia. Các lợi ích như trên không có sự khác biệt nào đối với các trang Web bán hàng online thực tế trên thị trường (Các Website khác trên thị trường không thu lệ phí hội viên tham gia).

- Các hội viên tham gia được hưởng các chế đỗ ưu đãi như vậy, đặc biệt là về giá rẻ hơn có thể lên đến là 60% hoặc thậm chí 70%, thì có sự cam kết cụ thể về mức giá rẻ hơn so với thị trường được không, cũng như việc có cái gì chứng minh được là Công ty đã hợp tác trực tiếp với các nhà sản xuất trực tiếp để giảm giá bán như thế?

- Vấn đề trên không được trả lời và chủ yếu xoay sang trả lời của câu hỏi 2 vì có nét tương đồng.

Lời bình: Trong ý 2 đã thể hiện trang web bán hàng trên là trung gian, nơi để các doanh nghiệp khác giới thiệu và bán sản phẩm (tương tự như để các gian hàng thuê đặt quảng cáo tới các hội viên). Do vậy việc giá cả cũng là do sự thỏa thuận giữa hội viên khách hàng với các chủ gian hàng.

Qua việc kết nạp hội viên, cách thức tham gia và hoạt động của hệ thống có thể đưa ra các hiện tượng để xem xét nó có bản chất như thế nào.

Thứ nhất, hoạt động của công ty là bất hợp pháp do vi phạm các điều khoản cấm theo điều 48 Luật cạnh tranh.

Thứ hai, có tính chất lôi kéo tham gia, dưới hình thức tạo ra sự thu nhập của người vào trước dựa vào hoa hồng của người vào sau, vì mục tiêu kiếm tiền họ càng đưa được nhiều người vào sau các tốt và sẽ tạo ra sự áp lực của người vào sau sẽ lôi kéo đối với người vào sau nữa.

Thứ ba, hoat động của công ty không có bán hàng, là trung gian kết nối giữa các khách hàng là hội viên với các chủ gian hàng được thuê trên Website dưới hình thức liên kết hoặc cho thuê gian hàng quảng cáo sản phẩm.

Với hoạt động như thế này, Công ty đã thu được 3 nguồn lợi chính là: Phí chuyển tiền mua bán trực tuyến, Tiền quảng cáo đối với các doanh nghiệp liên kết có các gian hàng giới thiệu sản phẩm trên Website. Quan trọng nhất là một lượng tiền phí hội viên tham gia là 5.200.000 đồng/người bao gồm chi phí hoa hồng cho các đầu mối.

Hoạt động dịch vụ kim tự tháp được xác định khi người kinh doanh thu lợi nhuận chủ yếu từ việc tuyển dụng người khác tham gia vào mạng lưới kinh doanh chứ không phải từ việc bán sản phẩm và dịch vụ cho người tiêu dùng.

Hoạt động dịch vụ kim tự tháp sẽ mang những đặc điểm như sau: doanh thu của công ty là lệ phí tham gia của hội viên. Để kiếm được thu nhập, hội viên phải bảo trợ một lượng người nhất định tham gia. Những người này đến lượt mình bảo trợ cho một lượng người nhất định tham gia... Thu nhập của hội viên chủ yếu là vị trí của người này trong mạng lưới bán hàng.

Thứ tư, việc tham gia mạng lưới bắt buộc đóng góp một khoản tiền lớn (5,2 triệu đồng) để được tham gia làm hội viên và có đặc điểm là tốt nhất bạn tham gia từ lúc ban đầu, càng vào sau cơ hội của bạn càng thấp. Mục đích thực sự của việc tham gia hệ thống hội viên là tiền (từ người mới) hay được nhận hoa hồng khi có thêm người vào mạng lưới trích ra từ khoản phí tham gia ban đầu của hội viên mới này. Mức hưởng hoa hồng phụ thuộc chủ yếu vào vị trí trong mạng lưới là cao hay thấp, trên đỉnh hay nằm ở đáy.

Thứ năm, mua sản phẩm với mục đích chủ yếu được tham gia mạng lưới để có lợi ích kinh tế hay lợi ích khác từ hoa hồng.

Thứ sáu, đối với sản phẩm là các lợi ích danh cho hội viên là mập mờ, không rõ ràng, không có sự khác biệt đối với các Website bán hàng online khác. Không có cơ chế cho sự đảm bảo lợi ích theo cam kết, chỉ được sử dụng tiêu thụ bên trong hình tháp.

Thứ bảy, thay vì tiếp thị và bán trực tiếp sản phẩm, người tổ chức sẽ thuyết phục người khác mua sản phẩm, dịch vụ, tín dụng, chức hiệu kinh doanh bằng cách cho họ hoa hồng nếu họ giới thiệu, tuyển dụng hay bảo trợ cho những người khác tham gia vào mạng lưới bán hàng.

Thứ tám, không chú trọng vào việc đào tạo các kỹ năng khác ngoại trừ ký năng thuyết trình để lôi kéo người khác tham gia vào hệ thống.

Qua những đặc điểm như trên có thể khẳng định, đây là một tổ chức khai thác dịch vụ đa cấp bất chính hay hình tháp ảo là một hiện tượng biến tướng của phương thức kinh doanh đa cấp.

Đây là một loại hình kinh doanh không tạo ra sự gia tăng giá trị về vật chất cũng như xã hội. Lợi nhuận thu được chủ yếu từ việc hưởng phí hội viên của các thành viên và phần lớn chảy vào túi của công ty tổ chức và một nhóm người tham gia ban đầu. Đây là một loại hình kinh doanh rất khó kiểm soát và rất dễ xảy ra tình trạng doanh nghiệp dừng hoạt động gây thiệt hại cho các hội viên và làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội.

Về hội viên, với mô hình hoạt động này đều có nguyên tắc giống nhau là thu nhập của người trước có được từ việc tuyển dụng và bán hàng của người sau. Mô hình nãy đã kích thích lòng tham của con người. Do vậy những người tham gia vì lợi ích hoa hồng họ sẽ tìm mọi cách thuyết phục để lôi kéo càng nhiều người khác tham gia càng tốt và trước tiên nạn nhân đầu tiên của họ thông thường sẽ là anh em, gia đình, họ hàng và bạn bè.

Với cái được trước mắt là tiền hoa hồng nhưng cái mất họ không thể nhìn thấy ngay trong tương lai là tiền họ có được từ đâu ra, danh dự và sự chân thành của họ được hiểu như thế nào trong cuộc sống đầy cảm bẫy mà mối chúng ta không suy nghĩ chín chắn đều có thế vô tình hay hữu ý mà vướng phải. Một khi đã vướng phải thì đẩy chúng ta trở thành công cụ hưởng lợi bất chính cho một số tổ chức và nhóm người.

Đã nhiều năm qua, dư luận liên tục phê phán, lên án bán hàng đa cấp (Kinh doanh mạng) là lừa đảo không phải là không có lý do. Với sự tinh vi và hoạt động dựa trên lòng tham của con người là cực kỳ nguy hại đến xã hội, người dân nhẹ dạ, ham tiền nên dễ bị lừa.

Nhưng, đáng trách hơn là các cơ quan chức năng còn quá chậm chạp, buông lỏng, lúng túng trong việc quản lý, gây ra tình trạng “dở khóc, dở cười” cho biết bao nhiêu người. Vì họ vừa là nạn nhân, vừa là thủ phạm tiếp tay cho các hoạt động kinh doanh lừa đảo. Do vậy các cơ quan chức năng cần phát huy vai trò năng lực của mình để đảm bảo sự công bằng, lợi ích cho người tiêu dùng và trên hết là sự ổn định xã hội.

Theo vnexpress.net