Như vậy, con số các DN thực hiện CPH là rất ít, nếu không muốn nói là vô cùng khiêm tốn so với mục tiêu được đặt ra…

Vẫn đợi “tầm ngắm” mới

Trong số các DNNN dự kiến sẽ IPO gần đây, đang có một số tên tuổi vô cùng sáng giá. Thứ nhất phải kể đến TCty hàng không Việt Nam. Kế đến là MobiFone, VietnamAirlines (Hãng hàng không lớn nhất Việt Nam), Tổng Cty Dệt may Việt Nam (Vinatex). Nổi bật giữa các tên tuổi này vẫn là MobiFone. Dù hiện nay MobiFone chưa công bố số lượng cổ phiếu chào bán nhưng đây vẫn là DN được các nhà đầu tư đặt tâm điểm “ngắm” và “chờ đợi”.

Như vậy, điều các nhà đầu tư, đặc biệt các nhà đầu tư ngoại quan tâm không hẳn hoàn toàn là vấn đề tỷ lệ sở hữu cổ phần của Nhà nước. Và các trường hợp những DN trước đây IPO không thành công, không phải chỉ do có tỷ lệ sở hữu Nhà nước quá cao. Một ví dụ khá sinh động về điều này là hình ảnh của PVGas với tỷ lệ sở hữu cổ phần Nhà nước sau IPO vẫn “ngất ngưởng” (97%), nhưng giá cổ phiếu của DN trên thị trường này rất “đắt hàng”, luôn được nhiều quỹ đầu tư tranh mua tùy thời điểm.

Vậy, đặt giả dụ MobiFone chỉ có một tỷ lệ rất ít cổ phần được IPO ra bên ngoài, liệu nhà đầu tư tài chính/ tổ chức có còn quan tâm? Tương tự, với tỷ lệ cổ phần IPO ra bên ngoài chỉ 3,46%, (chưa tính cổ phần chào bán cho đối tác chiến lược) phải chăng còn có nguyên do khác khiến VietnamAirlines bị đánh giá thấp hơn cho dù đây là DN đầu ngành ở một lĩnh vực kinh doanh dịch vụ - tài nguyên rất đặc thù mà các DN tư nhân khó có cơ hội “chen chân” cạnh tranh lại?

Chung quy, cho dù đặt tầm ngắm nào, các nhà đầu tư tổ chức đều rất quan tâm đến tổng hòa các yếu tố, giá trị tiềm năng của DN cũng như tỷ lệ sở hữu của họ có thể đạt được cùng các tổ chức khác trong tương quan với tỷ lệ sở hữu của Nhà nước tại DN sau IPO. Một tỷ lệ quá thấp sẽ không “bõ” để các nhà đầu tư tổ chức quan tâm góp vốn, đồng thời khiến họ quan ngại về cơ hội được đóng góp tiếng nói nhằm nâng cao quản trị DN, giám sát hoạt động kinh doanh và khai thác mọi lợi thế hoạt động gia tăng tỷ suất lợi nhuận của DN.

Kiên định mục tiêu nào?

Cũng theo một số các nhà đầu tư ngoại, việc định giá cổ phần DN là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sức hấp dẫn IPO của DN. Đây là một thử thách với các nhà đầu tư quốc tế khi hoạt động định giá DNNN gần như ít khi dựa vào các tổ chức định giá/ tư vấn độc lập, trừ một vài trường hợp các “ông lớn” như VietnamAirlines.

Thiếu thông tin trong cách thức định giá và thông tin về chính DN, hoặc một phương thức tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tiếp cận, tự tìm hiểu DN cũng là một rào cản khiến khâu định giá cổ phần của các DNNN trong mắt các tổ chức đầu tư khá mơ hồ, khó hiểu, và dẫn đến giá cả kì vọng của bên bán thường khác xa so với giá cả kì vọng của bên mua. “Các bên tham gia phải đúng bản chất giao dịch, phải có hệ thống định giá và có các đối tác cố vấn, các chuyên gia kinh tế, tổ chức thương mại hỗ trợ để tránh cả hai bên mất thời gian và dễ… nản lòng”, ông John Ditty - TGĐ KPMG VN và Campuchia nói.

 “Hiện tại, chứng khoán VN đang được giao dịch ở tỷ lệ P/E là 14x và mức độ tăng trưởng lợi nhuận hứa hẹn ở một số Cty blue-chip, do đó việc đầu tư vào một Cty niêm yết đôi khi sẽ tốt hơn so với việc tham gia IPO vào một DN với P/E có thể lên tới 20x và chỉ được niêm yết sau một vài năm” - Giám đốc một Quỹ đầu tư ngoại cũng cho biết.

Trở lại với con số 432 DNNN phải CPH trong 2 năm, tuy rằng con số này có thể gọi là tham vọng nhưng cũng không phải không có khả thi, nếu các DN quyết tâm IPO với việc hài hoà các mục tiêu và hướng đến hiệu quả chứ không phải là IPO… cho có. Có lẽ, bất kì tổ chức DNNN nào trước khi IPO cũng cần quan tâm rằng muc tiêu đã định của CPH phải là tìm kiếm sự khởi đầu mới, thực thi tái cấu trúc DNNN, để khối này trở thành một bộ phận hiệu quả trong nền kinh tế, và mang lại nguồn thu cho Nhà nước là một phần tất yếu của mục tiêu đó.

Thời cơ để DNNN IPO thành công không phụ thuộc vào lộ trình 2 năm, mà phụ thuộc lớn vào các yếu tố ngoại quan của nền kinh tế và thị trường chứng khoán cũng như nhu cầu đầu tư vào VN. Đó là cơ hội mang tính thời điểm. Nhưng cơ hội sẽ không chờ DN. Tham bát bỏ mâm là chuyện đã xảy ra ở quá nhiều trường hợp DN IPO thời gian qua. Bài toán chọn lợi trước mắt hay kế sách cho lâu dài đang rất ráo riết cần DN, Nhà nước cùng tính toán lại.           

Thạc sỹ Trần Thúy Nga