Chống lại ý muốn của Tổng thống Mỹ, ông Jerome Powell sắp bay ghế Chủ tịch Fed?

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhiều lần công khai chỉ trích và đe doạ sa thải Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell vì lý do chậm trễ trong việc hạ lãi suất và quản lý kém dự án cải tạo trụ sở Fed trị giá 2,5 tỷ USD - một cáo buộc mà tất nhiên ông Powell phủ nhận.

Tuy nhiên, việc sa thải người đứng đầu Fed sẽ đẩy Tổng thống vào vùng pháp lý chưa từng có tiền lệ và có thể gây ra một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng về tính độc lập của ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới.

TÍNH ĐỘC LẬP CỦA FED

Theo Đạo luật Dự trữ Liên bang năm 1913 - văn bản sáng lập Fed - các thành viên Hội đồng Thống đốc, bao gồm cả Chủ tịch, có thể bị Tổng thống bãi nhiệm vì lý do chính đáng. Tuy nhiên, luật không định nghĩa cụ thể "lý do chính đáng" là gì, cũng như không quy định thủ tục bãi nhiệm rõ ràng. Trong suốt hơn 100 năm, chưa từng có tổng thống nào thực sự sa thải một thành viên của Hội đồng Fed và điều khoản này cũng chưa từng được đưa ra tòa án để phân xử.

Một số luật liên bang liên quan đến các cơ quan độc lập khác (ví dụ Ủy ban Thương mại Liên bang, Ủy ban An toàn Sản phẩm...) quy định rằng "lý do chính đáng" có thể bao gồm việc sao nhãng nhiệm vụ, kém hiệu quả hoặc vi phạm pháp luật. Nếu ông Jerome Powell thực sự bị sa thải và khởi kiện, thì các tòa án có thể dựa vào những tiền lệ đó để phán xét.

Về phía mình, chính quyền Donald Trump từng lập luận trong nhiều vụ việc rằng việc bảo vệ quan chức khỏi bị sa thải là vi hiến, vì nó cản trở quyền lực điều hành tối cao của tổng thống. Theo logic đó, Nhà Trắng có thể tuyên bố rằng không cần “lý do chính đáng” để sa thải Chủ tịch Fed, và Tổng thống có thể làm vậy vì bất kỳ lý do nào - hoặc thậm chí không cần lý do.

Nhưng trong trường hợp ông Powell khởi kiện và chiến thắng, nhiều khả năng chính quyền Trump sẽ phản bác lại với lập luận rằng tòa án không có thẩm quyền khôi phục chức vụ cho ông. Trong một số vụ kiện đang chờ phán quyết, các luật sư chính phủ cho rằng quan chức bị sa thải chỉ có thể nhận lại lương và tuyên bố từ tòa rằng việc bãi nhiệm là bất hợp pháp - chứ không thể trở lại chức vụ.

Tuy nhiên, một phán quyết của Toà án Tối cao Mỹ năm 1935 khẳng định rằng Tổng thống không thể sa thải quan chức cao cấp của những cơ quan độc lập đa thành viên (như Ủy ban Thương mại Liên bang) mà không có lý do chính đáng. Nhưng một số vị thẩm phán trong những năm gần đây lại gọi đó là ngoại lệ, chứ không phải nguyên tắc.

Dẫu vậy, Tòa án Tối cao đã phát tín hiệu cho thấy Fed có thể là một ngoại lệ đặc biệt. Cụ thể, tòa cho rằng Fed là một thực thể có cấu trúc độc đáo, mang tính bán tư nhân và có truyền thống hoạt động riêng biệt. Điều đó có thể giúp Fed giữ được khoảng cách với quyền lực của Nhà Trắng - ít nhất là trong một số trường hợp cụ thể.

ỨNG CỬ VIÊN KẾ NHIỆM

Quảng cáo

Khả năng Tổng thống Donald Trump sa thải chủ tịch Fed Jerome Powell là không cao nhưng nhiệm kỳ của ông Powell sẽ kết thúc vào tháng 5/2026 và ông có quyền ở lại Hội đồng Thống đốc đến năm 2028 nếu muốn. Hiện tại, đã có rất nhiều thông tin cho thấy những ứng cử viên tiềm năng đang “nhăm nhe” vị trí chủ tịch ngân hàng trung ương Mỹ.

Một khảo sát mang tên Fed Survey của CNBC cho thấy ba ứng viên hàng đầu bao gồm: Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent (24%), Cựu Thống đốc Fed Kevin Warsh (24%) và Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett (22%).

Một ứng viên khác là Thống đốc Fed đương nhiệm Chris Waller chỉ được 14% số người khảo sát lựa chọn.

108178331-1753792541159-next-fed-chairpng.jpg
4 ứng cử viên cho vị trí kế nhiệm ông Jerome Powell

“Việc các ứng viên tranh giành chức Chủ tịch Fed ngay từ bên trong cho thấy tính độc lập của ngân hàng trung ương đã bị ảnh hưởng”, kinh tế gia Joel Naroff bình luận. Ông cho rằng điều này khiến lợi suất trái phiếu dài hạn tăng và đồng USD suy yếu.

Khảo sát cũng cho thấy 84% chuyên gia tin rằng Tổng thống Trump sẽ không sa thải Powell trước khi nhiệm kỳ kết thúc.

Những người tham gia khảo sát chấm ông Jerome Powell điểm B- cho nhiệm kỳ hiện tại, cao hơn so với mức C+ năm 2023. Cụ thể, ông được chấm điểm B cho các yếu tố như năng lực lãnh đạo, minh bạch, hiểu biết thị trường và truyền thông; điểm C- cho năng lực dự báo kinh tế (tăng từ điểm D trước đó). Về kiến thức chính sách kinh tế và pháp lý, ông được chấm điểm B-.

108178335-1753792628944-grading-powellpng.jpg
Bảng chấm điểm Chủ tịch Fed Jerome Powell từ khảo sát của CNBC

Mặc dù Tổng thống Trump liên tục gây áp lực cắt giảm lãi suất, nhưng 56% chuyên gia cho rằng điều đó không thực sự ảnh hưởng đến chính sách, trong khi 42% nhận định áp lực chính trị càng khiến khả năng Fed giảm lãi suất càng thấp hơn. Chỉ 3% cho rằng áp lực từ Nhà Trắng làm tăng khả năng giảm lãi suất.

65% chuyên gia cho rằng Fed sẽ cắt giảm vào tháng 9 và có thể thêm một lần nữa trước cuối năm nay. Điều này có thể đưa lãi suất liên bang xuống khoảng 3,9%. Dự báo năm 2026 cho thấy lãi suất tiếp tục giảm về mức trung bình 3,5% - cao hơn mức trung lập 3,3%.

Bất ổn liên quan đến thuế quan vẫn là mối đe dọa lớn nhất với tăng trưởng, tiếp theo là bất ổn chính sách và lạm phát cao. Tuy nhiên, các lo ngại đã giảm nhẹ: 62% chuyên gia lo ngại về tác động từ thuế quan, giảm từ 71% trong tháng 6. 65% kỳ vọng Mỹ sẽ đạt được thỏa thuận thương mại với Trung Quốc (tăng từ 54%) và 51% tin rằng thuế quan chỉ gây tăng giá cả tạm thời (tăng 8 điểm phần trăm).

Khả năng suy thoái trong năm 2026 được dự báo giảm xuống còn 31% (so với 38% trong tháng 6 và 53% trong tháng 5). Dự báo GDP năm 2025 tăng nhẹ lên 1,4%, và đạt trung bình 2,2% trong năm 2026.

Theo https://thuonggiaonline.vn/ Copy

Trụ sở chính: 132 Nguyễn Tuân - P.Thanh Xuân Trung - Q. Thanh Xuân - TP.Hà Nội

ĐT: 024.35571875/76/77 – Fax: 024.35571874

Email: vanphong.vacod@gmail.com

Website: vacod.vn

Các đơn vị trực thuộc

Văn phòng Vacod miền trung - Tp Đà Nẵng

Địa chỉ: Số 278/4 Nguyễn Văn Linh - Thành phố Đà Nẵng
ĐT: 0236.3652692 - Fax: 0236.3653208

Văn phòng Vacod miền nam - Tp Hồ Chí Minh

Địa chỉ: Số 6A Phạm Đình Toái, Phường 6, Quận 3, TP Hồ Chí Minh
ĐT: 0983358188

Công ty TNHH MTV Vacod

Trụ sở chính: 132 Nguyễn Tuân - Thanh Xuân - Hà Nội
ĐT: 024.35571875/76/77 – Fax: 024.35571874

Viện nghiên cứu phát triển hàng tiêu dùng Việt Nam

Trụ sở chính: 132 Nguyễn Tuân - Thanh Xuân - Hà Nội
ĐT: 024.35571875/76/77 – Fax: 024.35571874

Cơ quan ngôn luận: Tạp chí Thương Gia

Địa chỉ: Số 14, Khu 249A Thụy Khuê, Quận Tây Hồ, Hà Nội
ĐT: 0879 504 666 - Email: toasoan@thuonggiaonline.vn
Website: https://thuonggiaonline.vn/