Thưa ông, trong bối cảnh khó khăn chung thì xuất khẩu vào EU trong năm 2013 có điểm gì đặc biệt?
EU là thị trường rất quan trọng trong xuất nhập khẩu của Việt Nam khi từ năm 2012, đây là thị trường xuất khẩu lớn nhất, vượt qua cả Mỹ, Trung Quốc, khối Asean hay Nhật Bản… khi tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và EU là gần 30 tỷ USD. Đặc biệt, trong bối cảnh có nhiều thị trường mới mở ra, tạo ra cơ hội xuất khẩu, nhưng EU vẫn là thị trường nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam với giá trị cao hơn so với thị trường khác, ở nhiều mặt hàng quan trọng, như cà phê, tiêu, điều hoặc thậm chí như dệt may, da giày, điện tử, điện thoại… Tuy nhiên, với giá trị nhập khẩu cao thì họ cũng đòi hỏi chất lượng sản phẩm cao hơn.
Cũng phải thấy rằng năm 2013 thực sự là năm khó khăn, trong bối cảnh thị trường EU chưa hồi phục, nhưng doanh nghiệp vẫn nỗ lực đưa sản phẩm của mình vào EU, đặc biệt mặt hàng có hàm lượng giá trị công nghệ cao, như điện tử, điện thoại, dệt may, da giày.
Ông Vũ Bá Phú
Trong khi dệt may, da giày vẫn giữ được đà tăng trưởng thì điện tử, điện máy, điện thoại đạt tăng trưởng mạnh, đạt trên 50%. Tuy nhiên, có một số mặt hàng khó khăn, như thủy sản, cà phê giảm rất mạnh.
Một thông tin tích cực cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, đó là năm 2013, EU dần bước qua khủng hoảng kinh tế, bắt đầu từ cuối 2009. Đến nay, sau khi thực hiện nhiều giải pháp, thị trường, Liên minh châu Âu nói chung đã dần ổn định, khi đạt tăng trưởng kinh tế, giải quyết được vấn đề việc làm, thất nghiệp. Do đó, chúng tôi hy vọng đến năm 2014, với sự tăng trưởng trở lại, nhu cầu thị trường sẽ được khôi phục, thương mại quốc tế của EU nói chung, xuất nhập khẩu của EU nói riêng đối với nội khối, ngoại khối, trong đó có Việt Nam sẽ tiếp tục được phát triển…
Vậy, để đón bắt cơ hội phục hồi của EU, theo ông, doanh nghiệp cần làm gì để hàng hóa thâm nhập sâu hơn vào thị trường này?
Khi một mặt hàng mới nào muốn thử nghiệm, muốn đưa vào thị trường EU, thì hãy lấy thị trường Bỉ làm thị trường thử nghiệm. Nếu như mặt hàng nào thành công trong việc thâm nhập thị trường Bỉ, chắc chắn sẽ thành công trong thị trường EU nói chung.
Mặc dù Bỉ là nước nhỏ, chỉ có 10 triệu dân, nhưng đây lại là thị trường đặc thù, có tính quốc tế rất cao, với hơn 200 cơ quan đại diện, đại sứ quán, cơ quan quốc tế đóng ở Bỉ cùng hơn 200.000 cán bộ ngoại giao quốc tế đang sinh sống và làm việc tại đây. Đây cũng là quốc gia có ưu đãi đầu tư nước ngoài hàng đầu thế giới, khi đây là 1 trong 5 nước đứng đầu thế giới về thu hút đầu tư với mức ưu đãi. Năm 2013, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Bỉ là 4,3 tỷ USD, tăng 13%, là mức tăng cao hơn so với tăng trưởng xuất khẩu chung.
Theo đó, các doanh nghiệp cần chuyển mình một cách mạnh mẽ về giá. Hàng xuất khẩu Việt Nam hiện nay đều cạnh tranh bằng giá, nên chuyển ưu thế cạnh tranh này sang cạnh tranh bằng năng suất, chất lượng, hiệu quả. Vì thị trường EU là thị trường chấp nhận giá nhập khẩu rất cao nhưng đòi hỏi chất lượng cao, ổn định, có các chế độ hậu mãi, dịch vụ kèm theo sản phẩm, cam kết chất lượng sản phẩm. Đây là điều tiên quyết giúp doanh nghiệp giữ được chữ tín trên thị trường Bỉ nói riêng và thị trường EU nói chung.
Ngoài ra, các doanh nghiệp hãy thay đổi tư duy về xuất khẩu, đem tiền đầu tư cơ sở sản xuất của mình ngay tại Bỉ để hoàn thiện khâu cuối của sản phẩm xuất khẩu. Bởi vì Bỉ là thị trường có thể thử nghiệm, dành cho sản phẩm mới thâm nhập thị trường EU và đây cũng là nước có ưu đãi lớn về đầu tư, nên việc trực tiếp đầu tư tại Bỉ có thể giúp giảm giá thành, nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm xuất khẩu.
Hiện, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU đang trong quá trình đàm phán được kỳ vọng sẽ mang lại cơ hội gì cho doanh nghiệp?
Hiệp định thương mại tự do EU tạo ra kỳ vọng lớn cho doanh nghiệp từ hai phía. Các doanh nghiệp EU rất mong muốn Hiệp định sớm kết thúc đàm phán, để được đưa hàng vào Việt Nam với thuế ưu đãi hơn và bản thân doanh nghiệp Việt Nam cũng muốn đưa hàng vào EU với thuế ưu đãi hơn, giúp giảm giá sản phẩm và mang lại nhiều sự lựa chọn cho người tiêu dùng.
Khi Hiệp định có hiệu lực, doanh nghiệp Việt Nam không những được hưởng ưu đãi về thuế quan mà sự minh bạch các rào cản trên thị trường cũng tăng lên, số lượng rào cản giảm đi nên những mặt hàng đòi hỏi kiểm soát gắt gao về an toàn thực phẩm, như nông lâm thủy sản, hay những rào cản thuế sẽ giảm đi nhiều. Đây là cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường này.
Nguyễn Sơn thực hiện
