Theo quyết định thành lập, VAMC có những chức năng rất cơ bản để trong giai đoạn ít nhất 5 năm tới sẽ là một tác nhân quan trọng nhằm hóa giải "cục máu đông" nợ xấu, giúp khơi thông hoạt động tín dụng vốn đã ách tắc trầm trọng suốt hơn 2 năm qua khiến cho nền kinh tế phải chịu nhiều ảnh hưởng. Về tương lai, khi nợ xấu đã được giải quyết một cách cơ bản thì VAMC sẽ được hoạt động như một ngân hàng đầu tư. Khi đó, các ngân hàng thương mại (NHTM) hiện nay đang "kiêm nhiệm" chức năng đầu tư sẽ phải chấm dứt hoạt động đầu tư để chuyên tâm vào hoạt động tín dụng, cho vay và các dịch vụ ngân hàng khác.
Một...… "rừng" các vấn đề
Đó là lý thuyết. Còn trên thực tế, theo Ts. Lê Xuân Nghĩa - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh doanh (BDI), VAMC đang đứng trước một "rừng" vấn đề không dễ gì khơi thông được ngay.
"Bối rối" đầu tiên là ngày mà quyết định của Thủ tướng có hiệu lực đã trôi qua được một tuần nhưng công ty này vẫn chưa thể ra mắt, vì 3 cái vướng cơ bản: thứ nhất, chưa hình thành xong bộ máy nhân sự; thứ hai, quy chế hoạt động nội bộ chưa được ban hành; thứ ba, quy chế phát hành trái phiếu vẫn còn đang… soạn thảo.
Ngoài ra, VAMC còn phải đối diện với rất nhiều khó khăn mang tính nghiệp vụ. Chẳng hạn, khi mua lại nợ của NHTM, VAMC phải sàng lọc qua hàng "núi" giấy tờ, hàng trăm thủ tục hành chính để kiểm tra xem DN đang có nợ xấu với ngân hàng đáng tin cậy hay không, đáng "cứu" hay không, có thể phục hồi được hay không..., rồi sau đó mới quyết định "đổ" tiền vào.
Đánh giá về VAMC, ông Sameer Goyal - chuyên gia tài chính cao cấp, điều phối viên về tài chính và phát triển khu vực tư nhân ở Việt Nam của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, cho rằng còn cần rất nhiều bước đi nữa để VAMC trở thành một công cụ hữu ích.
Khi được hỏi có nên gắn kết việc xử lý nợ xấu với việc khơi thông dòng chảy tín dụng hay không, theo chuyên gia tài chính Ngô Trí Long cho rằng không nên. Bởi thực chất sức cầu của nền kinh tế mới là yếu tố chính thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, một khi sức mua còn yếu, tiêu thụ hàng hóa chậm như hiện nay thì khó mong tín dụng tăng cao như các năm trước.
Thực tế báo cáo số liệu của DN hiện nay rất "mù mờ", vì vẫn tồn tại 2 loại sổ sách kế toán mà ngay cả cơ quan kiểm toán hoặc thanh tra cũng từng bỏ lọt chi tiết, thì VAMC cũng khó có thể đẩy nhanh quá trình đánh giá này để sớm có quyết định mua nợ được đúng.
Tất nhiên, khi đã mua được khoản nợ này, VAMC có thể chuyển giá trị món nợ đó thành vốn góp vào DN và khơi thông dòng chảy tín dụng cho DN. Nhưng để xác định món nợ xấu nào có thể chuyển thành cơ hội kinh doanh, đòi hỏi những cán bộ VAMC phải rất tinh thông thị trường, giỏi nghiệp vụ, và quan trọng hơn cả là phải có tâm huyết với… "sự nghiệp đòi nợ" thì mới có thể đưa ra những quyết định đúng.
Có thể gặp món nợ "khó nhằn"
Ts. Cao Sỹ Kiêm - Chủ tịch Hiệp hội DN nhỏ và vừa, cho biết vẫn còn thiếu nhiều điều kiện khác để VAMC đi vào hoạt động. Với cơ chế hiện nay, sau khi mua, các khoản nợ xấu của VAMC sẽ được gạt ra ngoài sổ sách, giúp DN tiếp cận được vốn mới. Tuy nhiên, thực chất nợ xấu vẫn còn đó. Nếu kinh doanh không được, sau 5 năm, "cục" này lại được gửi trả cho ngân hàng.
Vẫn theo Ts. Lê Xuân Nghĩa, khó khăn lớn nhất trong quá trình xử lý nợ là làm thế nào vừa xử lý nợ nhưng phải đưa được các DN có khả năng tồn tại và phát triển về với ngân hàng. Nó không làm mất đà tăng trưởng mà làm kinh tế có thể phục hồi nhanh hơn, cả bất động sản cũng như tài sản. Sau khi xử lý xong nợ xấu, lành mạnh hóa tài chính thì bước quan trọng tiếp theo là phải hiện đại hóa hoạt động của hệ thống ngân hàng theo chuẩn quốc tế.
"Xử lý nợ xấu là trọng tâm chương trình tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, nhưng phải làm thế nào để nó không quay trở lại trong tương lai mới quan trọng", ông Nghĩa nói.
Ngân hàng Nhà nước kỳ vọng sau khi đi vào hoạt động, VAMC sẽ xử lý khoảng 80.000 - 100.000 tỷ đồng nợ xấu (khoảng 4 - 5 tỷ USD, tương đương 60 - 70% tổng nợ xấu) với tỷ lệ thu hồi ước đạt 20 - 40% trong năm 2013. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, kỳ vọng này là quá cao, vì thực tế hiện nay vẫn còn nhiều trở ngại cho hoạt động của VAMC.
Chẳng hạn, các NHTM rất có thể sẽ chỉ bán các món nợ "khó nhằn" do những bất cập về tính pháp lý của những tài sản thế chấp. Tức là những tài sản thế chấp mà chứng cứ pháp lý không đủ mạnh để chứng minh quyền sở hữu của người đi vay nợ. Với thực tiễn ở Việt Nam hiện nay, ngay cả khi một tài sản thế chấp có đủ giấy tờ pháp lý muốn bán cũng phải mất hàng năm. Với những tài sản pháp lý yếu thì không biết sẽ phải "ngâm" đến bao nhiêu lâu?
Theo NDHMoney
