Tái cơ cấu NH: Sau hành chính cần các biện pháp thị trường

 

Các biện pháp hành chính thường có tính áp đặt chứ không phải xuất phát từ ý chí của các bên tham gia thị trường. Do đó, tất yếu sẽ dẫn đến hoặc là không thể thực hiện giao dịch; hoặc là có sự thiệt hại của một hay nhiều bên; hoặc các bên sẽ cùng bắt tay nhau để lách luật. Và trường hợp thứ 3 là trường hợp phổ biến hiện nay ở các NH. Sự không tương thích giữa các biện pháp hành chính và các nguyên tắc cơ bản của kinh tế thị trường sẽ tạo ra tình trạng giá cả và các tín hiệu thị trường khác bị bóp méo, không còn là cơ sở hay cho tín hiệu chính xác để các tác nhân kinh tế ra quyết định.

 

Kinh nghiệm của bản thân nền kinh tế Việt Nam cho thấy, bất kỳ khi nào tồn tại cơ chế hai giá thì một số người sẽ tìm đủ mọi cách để hưởng lợi. Tình trạng "hai giá" trong lãi suất và tỷ giá đã khiến các tổ chức tín dụng và khách hàng mệt mỏi, thị trường tiền tệ không minh bạch, và sau cùng nền kinh tế gánh chịu việc phân bổ các nguồn lực lệch lạc. Các chiêu để lách trần lãi suất trong gần suốt năm 2011 không còn là điều mới lạ nữa khi tình hình xảy ra giữa năm 2009 và năm 2011 gần như tương tự nhau.  

 

Nhằm kiềm chế tăng trưởng tín dụng quá nóng, NHHN có quy định một số tỷ lệ về vốn và sử dụng vốn trên cả hai thị trường, nhưng lại thiếu kiểm soát cụ thể. Thực tế này gây áp lực buộc các tổ chức tín dụng phải đẩy mạnh huy động vốn từ dân cư bằng mọi giá, dẫn đến cạnh tranh thiếu lành mạnh và lãi suất tiết kiệm cao. Ngoài ra, vài tổ chức tín dụng thừa vốn, song không thể điều hòa cho các tổ chức tín dụng khác vay vì vướng các tỷ lệ quy định như trên. Họ cũng không dám hạ lãi suất tiền gửi vì e ngại bị rút vốn, giảm thị phần.

 

Và kết quả là, nền kinh tế sẽ là điểm cuối cùng gánh chịu những hậu quả của những méo mó thị trường này. Vấn đề thực tế đặt ra là NHNN cần và có thể sử dụng các biện pháp hành chính và biện pháp kinh tế trong sự kết hợp và hỗ trợ nhau. Nếu biện pháp hành chính không đủ hiệu lực thì đã có biện pháp kinh tế hỗ trợ hoặc ngược lại.

 

Dù vậy, tất cả những biện pháp hành chính đã không được tuân thủ nghiêm chỉnh. Các biện pháp hành chính được áp dụng vì chúng ta chưa tìm ra được các công cụ kinh tế cho phép đạt được mục tiêu trong thời gian ngắn nhất. Sử dụng biện pháp hành chính chỉ nên cho thời hạn ngắn, nếu không kịp thời điều chỉnh hoặc tháo gỡ thì bất cập ngày càng lan rộng. Hậu quả của những biện pháp can thiệp hành chính sẽ gây những hậu quả khó lường về dài hạn đối với hệ thống tài chính cũng như nền kinh tế.

 

Do đó, NHNN cần phải sử dụng những công cụ, biện pháp của thị trường để không làm mất đi những thành quả của cải cách từ trước tới nay trong lĩnh vực tài chính - tiền tệ. Đồng thời, đó cũng là tiền đề cho công cuộc tái cấu trúc lại hệ thống NH Việt Nam. Về lâu dài, NHNN hãy để các NH được tăng vốn theo quy luật thị trường, nghĩa là tăng vốn dựa trên nhu cầu thực sự của mỗi ngân hàng, còn NHNN chỉ quản lý, giám sát dựa trên các chỉ số an toàn.