Cũng giống như tái cấu hệ thống ngân hàng, việc tái cơ cấu các công ty chứng khoán cũng đòi hỏi phải điều tra, rà soát lại toàn bộ thực trạng tài chính, hoạt động của tất cả các công ty chứng khoán nhằm có được một bức tranh toàn cảnh về tình hình các công ty chứng khoán, đánh giá chất lượng và phân khúc các công ty chứng khoán dựa trên hai tiêu chí: Vốn khả dụng/ tổng nợ và mức lỗ/ vốn điều lệ. Việc phân loại các công ty chứng khoán dựa trên nền tảng là chỉ tiêu an toàn tài chính. Theo đó, các công ty chứng khoán hàng quý phải có kiểm toán và công bố các chỉ tiêu an toàn tài chính. Việc làm này là cần thiết để tăng sự minh bạch và giám sát chặt chẽ hơn tình hình tài chính của công ty chứng khoán, từ đó bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư mặc dù hoạt động này sẽ làm tăng chi phí của các công ty chứng khoán.
Tái cơ cấu các công ty chứng khoán sẽ được đưa ra các giải pháp áp dụng trên diện rộng đối với tất cả các công ty theo hướng: (1) Tái cấu trúc nợ: Thực chất của quá trình này là làm sạch bản cân đối tài sản của các công ty chứng khoán trên cơ sở xử lý các khoản nợ tồn đọng; (2) Tăng quản trị công ty: Quá trình này dựa trên nền tảng chiến lược kinh doanh mới, tuân thủ các nguyên tắc thị trường, các chuẩn mực quản lý DN. Mặt khác, thực hiện các chuẩn mực về quản trị DN theo quy định của OECD như là Đại hội cổ đông, Hội đồng quản trị, ban điều hanh…; (3) Giảm danh mục đầu tư: Theo hướng loại bỏ dần những kênh đầu tư kém hiệu quả; (4) Tái cấu trúc hệ thống thanh tra, giám sát các công ty chứng khoán: Bao gồm giám sát nội bộ và giám sát toàn hệ thống, trong đó giám sát từ xa và giám sát rủi ro là những vấn đề nền tảng của công tác giám sát.
Tiếp theo, sau khi đã có kết quả phân loại dựa trên nền tảng kết quả có được từ cuộc tổng điều tra, việc tái cơ cấu các công ty chứng khoán có thể đi theo hướng các công ty lớn thì cân đối lại môi giới và tự doanh trong khi các công ty nhỏ tính tới hướng sáp nhập thu hẹp lượng công ty chứng khoán. Cụ thể: Đối với những công ty lớn sẽ giảm dần tỷ trọng tự doanh, chuyển dần nghiệp vụ này sang các công ty quản lý quỹ, đồng thời tập trung đẩy mạnh hoạt động môi giới. Đối với các công ty thuộc nhóm trung bình có thị phần nhất định, rất cần vốn để mở rộng hoạt động, tăng sực cạnh tranh nhưng phải tối ưu được chi phí thì M&A là lựa chọn phù hợp trong bối cảnh như hiện nay. Đối với các công ty chứng khoán nhỏ, kinh doanh kém có thể có hai lựa chọn: giải thể hoặc bán toàn bộ cho đối tác khác.
Tuy nhiên phải nhìn nhận quá trình tái cơ cấu các công ty chứng khoán không phải nhằm hạn chế số lượng các công ty chứng khoán, mà chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng tài sản, nâng cao năng lực quản lý và tối đa hoá lợi nhuận của các công ty chứng khoán, từ đó góp phần lành mạnh hoá thị trường tài chính Việt Nam vốn đang gặp nhiều khó khăn. Và thực chất, quá trình tái cơ cấu các công ty chứng khoán cũng sẽ không mang lại nhiều hiệu quả nếu cơ sở hạ tầng của thị trường chứng khoán Việt Nam không trong sạch, lành mạnh, đủ sức đảm bảo lợi ích nhà đầu tư. Do đó, trong bối cảnh hiện thực của thị trường chứng khoán Việt Nam, bên cạnh việc tái cơ cấu các công ty chứng khoán thì việc xây dựng, củng cố hệ thống cơ sở hạ tầng của thị trường chứng khoán, bao gồm: hành lang pháp lý, hệ thống thông tin thị trường, giảm rủi ro đạo đức…là vấn đề cấp thiết cần được thực hiện triệt để.
TS. Lê Xuân Nghĩa
Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia
Trích nguồn từ Tờ Kinh doanh & tiếp thị
