Quảng cáo
PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam
Nếu nhìn lại diễn biến nền kinh tế Việt Nam 2013, ông cảm thấy hài lòng cũng như không hài lòng nhất về điều gì?
Thật khó nói về cái “nhất – duy nhất” cho nền kinh tế Việt Nam năm 2013. Có khá nhiều sự kiện, biến cố nổi bật, mỗi cái đều có thể coi là “nhất” ở khía cạnh đặc trưng của mình. Tuy nhiên, theo ý nghĩa biểu tượng cho xu hướng và tính hàm ý, tôi chọn hai cái “nhất” trong cùng một “chuỗi” vấn đề.
Cái “nhất” không hài lòng là câu chuyện “đúng quy trình” – quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện, quy trình tiêm vắc xin cho trẻ em, rồi cả quy trình tố tụng và xử án – và điểm mấu chốt: “không hiểu tại sao” tất cả đều đúng “quy trình” mà “hậu quả lại cứ rất nghiêm trọng?
Còn cái “nhất” đáng hài lòng nhất là việc Quốc hội và Chính phủ nhanh chóng “xóa” quy hoạch hơn 400 dự án thủy điện trong việc trong kỳ họp cuối năm vừa qua. Thật đơn giản và có vẻ rất dễ dàng. Quả thật, cả hai cái nhất đó đều đặc biệt ấn tượng vì nhiều lẽ.
Trong năm con ngựa 2014, nền kinh tế Việt Nam sẽ có những cơ hội và thách thức gì?
Năm 2014 chắc sẽ có nhiều cơ hội và thách thức.
Cơ hội lớn nhất là cơ hội đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu nền kinh tế sang một trạng thái chất lượng mới do sự cộng hưởng của hai loại áp lực đều rất lớn - một bên là áp lực đổi mới thể chế sau khi Việt Nam ký kết Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP – công việc được kỳ vọng là sẽ hoàn thành sớm trong năm 2014; và một bên là nhu cầu và yêu cầu nội tại bức bách phải đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu.
Cơ hội đó cũng chính là thách thức nếu ta nhìn chúng từ góc độ năng lực thực thi và đòi hỏi về thời gian. Nền kinh tế đang trong giai đoạn rất khó khăn, đặc biệt là ở khía cạnh các nguồn lực tài chính bảo đảm cho quá trình tái cơ cấu; trong khi đó, cuộc đua tranh – cạnh tranh quốc tế sau TPP sẽ gay gắt, khốc liệt hơn gấp bội, với những khía cạnh rất mới với chúng ta.
Ông có thể đưa ra những dự đoán gì về nền kinh tế trong năm 2014? Động năng của nền kinh tế sẽ nằm ở khu vực nào?
Khó có thể kỳ vọng vào sự cải thiện mạnh mẽ vào tốc độ tăng trưởng GDP. Lý do là cơ sở tăng trưởng của nền kinh tế hiện đang rất yếu, đặc biệt là các yếu tố nội lực – nguồn lực tài chính (tín dụng tăng chậm, ngân sách nhà nước khó khăn, thu nhập thực tế của dân cư không được cải thiện) và sức khỏe doanh nghiệp (số doanh nghiệp tư nhân bị đóng cửa quá nhiều, doanh nghiệp nhà nước gặp nhiều khó khăn trong khi quá trình tái cơ cấu chưa thể diễn ra nhanh). Đó là chưa kể đến các yếu tố gây tắc nghẽn các nguồn lực vẫn chưa được khai thông, đặc biệt là nợ xấu và tổng cầu yếu.
Cũng vì những lý do đó, khả năng giữ CPI ở mức thấp, như mục tiêu Chính phủ đặt ra, là cao. Tuy nhiên, cần nhận thức rõ một điều là một trong những cơ sở chủ yếu để giữ lạm phát thấp là do nền kinh tế đang “rất yếu”. Nếu chỉ nhìn thấy ở thành công này vai trò của chính sách, là do năng lực điều hành thì e rằng khó lựa chọn đúng chính sách và giải pháp để phục hồi nền kinh tế vững chắc (bảo đảm cân bằng “bền và động” giữa tăng trưởng và ổn định) trong điều kiện khó khăn hiện nay).
Cũng cần nói thêm rằng trong năm 2014, Chính phủ cần có định hướng chính sách để dành một phần nguồn lực đáng kể cho công việc tái cơ cấu chứ không thể chỉ dành nguồn lực cho “ổn định và tăng trưởng” như mọi năm. Thêm biến số lớn này vào, các tương quan cơ cấu sẽ thay đổi mạnh. Nếu dành ưu tiên cho tái cơ cấu – là việc phải làm – thì phải đặt mục tiêu tăng trưởng “đủ khiêm tốn”, trong giới hạn bảo đảm việc làm để giữ ổn định xã hội. Theo lập luận đó, GDP có thể chỉ nên tăng 5,2-5,4%.
Khi dành được nguồn lực thích đáng cho tái cơ cấu, động lực tăng trưởng dần dần sẽ khôi phục; đồng thời khả năng kiềm chế lạm phát sẽ cao. Khi đó, nền kinh tế sẽ phục hồi chắc chắn; đồng thời nền kinh tế mới “tái cơ cấu” và đổi mới mô hình tăng trưởng được.
Thật khó nói về cái “nhất – duy nhất” cho nền kinh tế Việt Nam năm 2013. Có khá nhiều sự kiện, biến cố nổi bật, mỗi cái đều có thể coi là “nhất” ở khía cạnh đặc trưng của mình. Tuy nhiên, theo ý nghĩa biểu tượng cho xu hướng và tính hàm ý, tôi chọn hai cái “nhất” trong cùng một “chuỗi” vấn đề.
Cái “nhất” không hài lòng là câu chuyện “đúng quy trình” – quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện, quy trình tiêm vắc xin cho trẻ em, rồi cả quy trình tố tụng và xử án – và điểm mấu chốt: “không hiểu tại sao” tất cả đều đúng “quy trình” mà “hậu quả lại cứ rất nghiêm trọng?
Còn cái “nhất” đáng hài lòng nhất là việc Quốc hội và Chính phủ nhanh chóng “xóa” quy hoạch hơn 400 dự án thủy điện trong việc trong kỳ họp cuối năm vừa qua. Thật đơn giản và có vẻ rất dễ dàng. Quả thật, cả hai cái nhất đó đều đặc biệt ấn tượng vì nhiều lẽ.
Trong năm con ngựa 2014, nền kinh tế Việt Nam sẽ có những cơ hội và thách thức gì?
Năm 2014 chắc sẽ có nhiều cơ hội và thách thức.
Cơ hội lớn nhất là cơ hội đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu nền kinh tế sang một trạng thái chất lượng mới do sự cộng hưởng của hai loại áp lực đều rất lớn - một bên là áp lực đổi mới thể chế sau khi Việt Nam ký kết Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP – công việc được kỳ vọng là sẽ hoàn thành sớm trong năm 2014; và một bên là nhu cầu và yêu cầu nội tại bức bách phải đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu.
Cơ hội đó cũng chính là thách thức nếu ta nhìn chúng từ góc độ năng lực thực thi và đòi hỏi về thời gian. Nền kinh tế đang trong giai đoạn rất khó khăn, đặc biệt là ở khía cạnh các nguồn lực tài chính bảo đảm cho quá trình tái cơ cấu; trong khi đó, cuộc đua tranh – cạnh tranh quốc tế sau TPP sẽ gay gắt, khốc liệt hơn gấp bội, với những khía cạnh rất mới với chúng ta.
Ông có thể đưa ra những dự đoán gì về nền kinh tế trong năm 2014? Động năng của nền kinh tế sẽ nằm ở khu vực nào?
Khó có thể kỳ vọng vào sự cải thiện mạnh mẽ vào tốc độ tăng trưởng GDP. Lý do là cơ sở tăng trưởng của nền kinh tế hiện đang rất yếu, đặc biệt là các yếu tố nội lực – nguồn lực tài chính (tín dụng tăng chậm, ngân sách nhà nước khó khăn, thu nhập thực tế của dân cư không được cải thiện) và sức khỏe doanh nghiệp (số doanh nghiệp tư nhân bị đóng cửa quá nhiều, doanh nghiệp nhà nước gặp nhiều khó khăn trong khi quá trình tái cơ cấu chưa thể diễn ra nhanh). Đó là chưa kể đến các yếu tố gây tắc nghẽn các nguồn lực vẫn chưa được khai thông, đặc biệt là nợ xấu và tổng cầu yếu.
Cũng vì những lý do đó, khả năng giữ CPI ở mức thấp, như mục tiêu Chính phủ đặt ra, là cao. Tuy nhiên, cần nhận thức rõ một điều là một trong những cơ sở chủ yếu để giữ lạm phát thấp là do nền kinh tế đang “rất yếu”. Nếu chỉ nhìn thấy ở thành công này vai trò của chính sách, là do năng lực điều hành thì e rằng khó lựa chọn đúng chính sách và giải pháp để phục hồi nền kinh tế vững chắc (bảo đảm cân bằng “bền và động” giữa tăng trưởng và ổn định) trong điều kiện khó khăn hiện nay).
Cũng cần nói thêm rằng trong năm 2014, Chính phủ cần có định hướng chính sách để dành một phần nguồn lực đáng kể cho công việc tái cơ cấu chứ không thể chỉ dành nguồn lực cho “ổn định và tăng trưởng” như mọi năm. Thêm biến số lớn này vào, các tương quan cơ cấu sẽ thay đổi mạnh. Nếu dành ưu tiên cho tái cơ cấu – là việc phải làm – thì phải đặt mục tiêu tăng trưởng “đủ khiêm tốn”, trong giới hạn bảo đảm việc làm để giữ ổn định xã hội. Theo lập luận đó, GDP có thể chỉ nên tăng 5,2-5,4%.
Khi dành được nguồn lực thích đáng cho tái cơ cấu, động lực tăng trưởng dần dần sẽ khôi phục; đồng thời khả năng kiềm chế lạm phát sẽ cao. Khi đó, nền kinh tế sẽ phục hồi chắc chắn; đồng thời nền kinh tế mới “tái cơ cấu” và đổi mới mô hình tăng trưởng được.
Sơn Nguyễn
