Đối diện thách thức

- Thưa ông, những chỉ số thống kê sáu tháng đầu năm 2013 cho thấy: kinh tế VN có nhiều tín hiệu thoát khỏi trì trệ. Phải chăng kinh tế VN đã chạm đáy như dự báo của nhiều chuyên gia ?

Để có thể khẳng định kinh tế VN đã chạm đáy hay chưa, về nguyên tắc phải xem xét các nguyên nhân chủ yếu đã tạo ra đáy. Cần nhớ rằng, những nguyên nhân này không chỉ quyết định khi nào nền kinh tế sẽ chạm đáy mà còn quyết định nền kinh tế sẽ phát triển ra sao sau khi chạm đáy. Để có thể khẳng định kinh tế VN đã chạm đáy hay chưa, theo tôi có hai nguyên nhân:

Thứ nhất, tổng lượng vốn xã hội chủ yếu được phân bổ tập trung vào các DNNN không có khả năng hoàn trả. Theo công bố của Ngân hàng nhà nước (NHNN), năm 2012, khối DNNN chiếm 70% tổng lượng tín dụng và chiếm 70% nợ xấu của toàn hệ thống.

Để bù đắp lại sự thiếu hụt này, Chính phủ không có lựa chọn nào khác là vay nợ và phát hành tiền. Điều này trực tiếp dẫn đến nợ tăng nhanh, thâm hụt ngân sách lớn và lạm phát cao trong các thập niên đã qua. Hệ quả khó tránh khỏi là nền kinh tế lâm vào suy thoái.

Thứ hai, theo lý thuyết căn bản, cơ chế thị trường có hai mặt, cơ chế tự điều tiết mà nhân tố trung tâm là giá cả, mặt khác là cơ chế điều tiết của Chính phủ mà nhân tố trung tâm là chế độ trách nhiệm cá nhân. Chế độ trách nhiệm cá nhân là hệ thống quy định được luật pháp hóa làm cơ sở cho chế tài tự động trừng phạt các hành vi sai hỏng. Chẳng hạn, các quan chức không hoàn thành trách nhiệm, lạm dụng quyền hạn để trục lợi… sẽ bị một chế tài tự động trừng phạt. Đây là cơ chế chủ yếu để kiểm soát các hoạt động kinh tế trong nền kinh tế thị trường.

Như vậy có thể kết luận rằng, mặc dù nền kinh tế VN có nhiều dấu hiệu chuyển biến tích cực, nhưng chúng ta không thể lơ là, chủ quan. Bởi thị trường bất động sản  và sự dòng chảy tín dụng giữa DN và ngân hàng chưa “thông” như kỳ vọng đặt ra. Nói tóm lại, cả Chính phủ và DN vẫn cần phải nỗ lực rất nhiều.

- Khởi động đầu tiên của Chính phủ, vào cuối tháng 6 nhằm hỗ trợ xuất khẩu và tăng trưởng là phá giá đồng nội tệ 1% và hạ trần lãi suất huy động về mức 7%, Theo ông, đây có phải là “cú hích” tạo nên bứt phá về tăng trưởng và cấu trúc lại hệ thống tài chính ngân hàng ?

Hiện nay, đồng nội tệ đang cao hơn USD khoảng 35% và lại càng cao hơn rất nhiều so với Nhân dân tệ. Trong điều kiện USD là đồng tiền thanh toán quốc tế chủ yếu và Trung Quốc là đối tác thương mại lớn của VN, đồng nội tệ bị định giá quá cao  sẽ cản trở xuất khẩu.

Có thể nói việc phá giá đồng nội tệ 1% sẽ đem lại ý nghĩa hơn nếu có một lộ trình cụ thể tiếp tục phá giá tiếp theo. Tuy nhiên, đây là một bài toán khó trong bối cảnh hiện nay.

Cũng tương tự như vậy đối với vấn đề hạ lãi suất. Vấn đề quan trọng hiện nay là khơi thông dòng chảy tín dụng giữa ngân hàng và DN. Bởi tốc độ hạ lãi suất huy động phải đồng hành với lượng vốn chảy vào nền kinh tế.

Nhiều ý kiến cho rằng các ngân hàng hiện thừa vốn trong khi, DN vẫn kêu thiếu vốn thì việc hạ lãi suất huy động về 7%/năm, thậm chí là thấp hơn nhiều sẽ chưa thực sự đem lại hiệu quả như mong muốn nếu nó không nhằm mục tiêu khơi thông dòng chảy tín dụng giữa DN và ngân hàng.

 Từ những điều đã nói ở trên, việc phá giá đồng nội tệ 1% và hạ lãi suất huy động về 7% còn cần thêm nhiều yếu tố song hành để thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững.

- Ông giải thích thế nào về nhiều tín hiệu khá tích cực đến từ cán cân tài khoản vãng lai, dự trữ ngoại hối tăng cao và nhất là “con ngựa bất kham” lạm phát đã được chế ngự ?

Kinh tế toàn cầu suy thoái đã làm giảm giá đồng loạt nhiều loại mặt hàng làm suy giảm đồng lọat nhiều loại hàng hóa trong nước như sắt thép, xi măng, đặc biệt là nhóm hàng điện tử. Như vậy một mặt do cung tiền giảm mạnh, mặt khác giá hàng hóa trong nước suy giảm do suy thoái kinh tế toàn cầu cũng góp phần làm cho lạm phát giảm.

Có thể nói, việc duy trì được chỉ số lạm phát thấp là một nỗ lực lớn của Chính phủ. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý là gần đây việc tăng giá hàng loạt mặt hàng thuộc diện kiểm soát: tăng học phí, viện phí, điện, xăng dầu, nước sinh hoạt, truyền hình cáp… sẽ có tác động đến chỉ số lạm phát.

Bên cạnh đó, kinh tế suy giảm, nhu cầu ngoại tệ thấp có thể cũng làm cho dự trữ ngoại tệ tăng, cán cân vãng lãi có thể tăng, nếu đầu tư bị thu hẹp. Nói gọn lại, bên cạnh những tín hiệu tích cực mà chúng ta đã thấy thì những thách thức đối với nền kinh tế cũng cần phải được nhận diện cụ thể để có phương án ứng phó.

- Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia khuyến nghị năm 2013 đặt mục tiêu tăng trưởng ở mức 5,5%. Quan điểm của ông ?

Nền kinh tế VN tăng trưởng dựa vào ba trụ cột chủ yếu: Vốn, xuất khẩu và công nghiệp nhất là xây dựng và bất động sản. Vốn năm 2013 giảm mạnh, trong đó, vốn do Trung ương quản lý giảm 15% so với 2012. Xuất khẩu tuy có tăng về số lượng, nhưng giá trị gia tăng lại giảm mạnh. Công nghiệp chỉ tăng với mức độ rất khiêm tốn và nếu tính riêng xây dựng và bất động sản sóng gió có thể lớn hơn 2012. Như vậy có thể nói, tăng trưởng ở mức 5,5% là mức vừa phải nhưng không phải là không có thách thức.  

- Xin cảm ơn ông!