Các nhà lãnh đạo các quốc gia, đặc biệt là những người trung tả, đang chuẩn bị ứng phó với hậu quả từ chiến thắng của ông Donald Trump - sự trở lại của tình trạng bất ổn, chiến tranh thương mại và những cuộc trao đổi có thể làm thay đổi trật tự thế giới chỉ sau một đêm.
Tất nhiên, chẳng ai muốn là người đối đầu với một người như Donald Trump - Tổng thống Hoa Kỳ. Và trên thực tế, cũng đã có những nguyên thủ quốc gia đã rất khéo léo để có thể có được một mối quan hệ tốt với ông Trump. Đó là cựu Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-In, người ăn nói nhẹ nhàng, và nổi tiếng khi được nhận xét rằng có "tương tác tốt" với ông Donald Trump.
Ông Moon, người có chính sách ưu tiên hàng đầu là phi hạt nhân hóa Triều Tiên thông qua đàm phán hòa bình, đã làm việc với ông Trump để cố gắng tái lập mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Triều Tiên. Các cuộc đàm phán cuối cùng đã đổ vỡ, nhưng ông Trump và ông Moon vẫn cùng nhau tạo nên lịch sử: Donald Trump trở thành tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm đầu tiên gặp một nhà lãnh đạo Triều Tiên cầm quyền.
Đây là một kỳ tích mà các nhà lãnh đạo nước ngoài khác phải kinh ngạc: "bà Angela Merkel thậm chí còn hỏi tôi 'Trump và Kim Jong Un, làm sao hai người đàn ông đó có thể ngồi đối diện nhau? Bí quyết của hai người là gì?'" ông Moon Jae-In nhớ lại.
Câu trả lời nằm trong cuốn sách của ông về quốc phòng và quan hệ đối ngoại, được phát hành vào đầu năm nay. Trong cuốn sách của mình, ông Moon Jae-In thẳng thắn đánh giá các chính sách Nước Mỹ trên hết của Trump - “Theo quan điểm của tôi, đó không phải là một sự thay đổi đáng mong đợi, mà là một bước thụt lùi,” ông viết - nhưng vẫn nêu rõ cách tiếp cận của ông đối với Tổng thống Donald Trump đã thực sự thành công như thế nào.
Sau đây là những điểm chính rút ra từ cuốn sách của ông Moon về nghệ thuật ứng phó với ông Trump.
CHẤP NHẬN BẢN CHẤT GIAO DỊCH CỦA MỐI QUAN HỆ
Ông Moon Jae-In không ảo tưởng về phong cách ngoại giao của ông Donal Trump và ông thừa nhận rằng ông Trump chưa bao giờ ngại thẳng thắn yêu cầu những gì ông muốn. Tuy nhiên, ông Moon lập luận rằng cách tiếp cận giao dịch của ông Donald Trump đối với địa chính trị có thể dễ làm việc hơn so với những người ít thẳng thắn hơn.
“Một số người nói ông ấy thô lỗ và hung hăng, nhưng tôi thích ông ấy vì ông ấy trung thực,” ông Moon Jae-In viết. “Thật khó để đối phó với một người có thể đang mỉm cười nhưng lại khó hiểu vì hành động của họ nói lên điều khác biệt. Trump đã trung thực về những gì ông ấy muốn, nhưng ông ấy cũng tôn trọng rằng tôi có nghĩa vụ phải thực hiện những lời hứa mà tôi đã đưa ra với người dân của mình với tư cách là tổng thống Hàn Quốc, giống như ông ấy đã làm.”
“Tôi cũng có thể thành thật bày tỏ suy nghĩ của mình. Chúng tôi có thể đã có xung đột về các vấn đề… nhưng chúng tôi không bao giờ bị người kia xúc phạm,” ông nói thêm.
Thật vậy, trong cuốn sách của mình, ông Moon Jae-In viết, các nước phương Tây khác về cơ bản không khác mấy so với ông Trump mặc dù họ thường có lời lẽ hoa mỹ hơn.
“Có rất nhiều lời chỉ trích đối với khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết" của Trump,” ông Moon viết. “Nhưng khi Covid-19 tấn công, mọi người đều tự lo cho bản thân, ngay cả ở các nước châu Âu, họ sẵn sàng gạt bỏ mọi nỗ lực hợp tác hoặc đoàn kết. Vắc-xin trở thành độc quyền của các nước giàu có, tạo ra một vấn đề nhân đạo khi người dân từ các nước giàu có được tiêm vắc-xin nhiều lần, trong khi một số nước không được tiêm.”
CÁI TÔI CỦA ÔNG TRUMP
Cựu Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-In biết ông Trump thích là người đầu tiên và giỏi nhất, và những mong muốn đó thường thúc đẩy quá trình ra quyết định của ông. Vì vậy, khi cần ông Trump tham gia cuộc gặp với Kim Jong Un, ông Moon đã trực tiếp nuôi dưỡng cái tôi của Tổng thống Hoa Kỳ bằng cách thổi phồng di sản tiềm năng của ông.
“Nếu ông ấy mang lại phi hạt nhân hóa hòa bình, đó sẽ là một thành tựu mà không có tổng thống nào - kể cả người được đánh giá rất cao là ông Obama - từng đạt được, và ông ấy chắc chắn sẽ được trao Giải Nobel Hòa bình,” Moon cho biết ông đã thuyết phục tổng thống Hoa Kỳ về viễn cảnh đó. Trước sự vui mừng của Moon, ông Trump đã đồng ý, háo hức muốn vượt qua các tổng thống trước ông - đặc biệt là người tiền nhiệm Barack Obama.
ĐỪNG NGẠI "PRESSING"
Một số nhà lãnh đạo nước ngoài có thể cảm thấy bất lực trước danh tiếng của một Donald Trump như một người sẵn sàng áp đảo đối phương và luôn muốn đạt được điều mình muốn. Tuy nhiên, theo ông Moon Jae-In, họ có thể và nên phản kháng mà không sợ bị trả thù.
“Khi nói đến vấn đề chia sẻ chi phí quốc phòng, đã không có tiến triển trong các cuộc đàm phán trong một thời gian vì yêu cầu của ông Trump là quá mức, nhưng điều đó không gây ra bất kỳ khó khăn nào trong mối quan hệ của tôi với ông ấy hoặc mối quan hệ Hàn Quốc - Hoa Kỳ,” cựu Tổng thống Hàn Quốc viết. “Ngay cả giữa các đồng minh, chúng tôi đang xung đột vì lợi ích của chính quốc gia mình, vì vậy tôi nhận ra rằng tất cả những gì tôi cần làm là ưu tiên Hàn Quốc một cách tự tin.” Sự tự tin đó có nghĩa là có khả năng phản ứng mạnh mẽ, ngay cả khi đó là khi đối mặt với nhà lãnh đạo của nền kinh tế lớn nhất thế giới.
“Tổng thống Moon! Trump Tower nơi tôi sống chỉ toàn TV LG. Trong khi Hoa Kỳ đang bảo vệ Hàn Quốc, các ông lại sản xuất TV LG và bán lại cho chúng tôi, và chúng tôi đang thâm hụt thương mại rất lớn”, ông Moon kể lại lời ông Trump nói. Thay vì thừa nhận quan điểm này - một động thái nguy hiểm có thể gây nguy hiểm cho các cuộc đàm phán thương mại vào thời điểm đó - ông Moon đã khôn khéo trả lời, “Những chiếc TV LG đó đều được sản xuất tại Texas. Sản xuất tại Texas! Vì vậy, các ông có thể vui về điều đó”. Theo cuốn sách, đó là một lời đáp trả khiến ông Trump không nói nên lời.
Khả năng đối diện trực tiếp, ngay cả với một người như ông Trump, đã mang lại lợi ích cho Tổng thống Moon Jae-In. Ưu tiên hàng đầu của ông là thuyết phục Hoa Kỳ dỡ bỏ các hạn chế tên lửa đối với quốc gia này. Không giống như các chính quyền Hàn Quốc trước đây, mà ông Moon cho là quá dè dặt trong cách tiếp cận với Hoa Kỳ, cựu tổng thống Hàn Quốc đã thẳng thắn trong các yêu cầu của mình với ông Trump, kiên quyết yêu cầu khả năng phát triển tên lửa để sẵn sàng với những áp lực từ Triều Tiên.
Moon Jae-In nói thêm rằng việc tiếp tục các hướng dẫn về tên lửa sẽ buộc Hàn Quốc phải phụ thuộc nhiều hơn vào các nguồn lực của Hoa Kỳ - một vấn đề nhạy cảm đối với Trump, người muốn đầu tư ít hơn vào quốc phòng ở nước ngoài. Động thái này đã có hiệu quả và ông Moon đã hoàn thành được điều mà các chính quyền trước không thể: Tổng thống Trump đã đồng ý sửa đổi các quy tắc về tên lửa, mở đường cho chúng được dỡ bỏ hoàn toàn vào năm 2021, khi ông Moon kết thúc nhiệm kỳ tổng thống.
LÒNG YÊU NƯỚC CỦA NGƯỜI MỸ
Trump thích cảm giác được tôn trọng, và ông Moon quyết định rằng không gì thể hiện sự tôn trọng đối với người Mỹ lớn hơn việc thể hiện sự ngưỡng mộ đối với quân đội và lòng yêu nước của họ.
Khi Moon có chuyến thăm chính thức đầu tiên tới Hoa Kỳ vào năm 2017, một trong những nơi đầu tiên ông đến là Bảo tàng Thủy quân Lục chiến Quốc gia ở Quantico, Virginia, nơi có tượng đài tưởng niệm chiến dịch Hồ chứa nước Chosin năm 1950 trong Chiến tranh Triều Tiên. Trong chiến dịch này, những người lính Hoa Kỳ đã chiến đấu trong điều kiện nhiệt độ dưới 0 độ và tham gia vào một cuộc di tản người tị nạn quy mô lớn. Trong bài phát biểu tại tượng đài, Moon đã tiết lộ một điều bất ngờ: Mẹ ông là một trong những người tị nạn được di tản.
“Bằng cách để tổng thống mới của Hàn Quốc ca ngợi chiến dịch Hồ chứa nước Chosin trước tượng đài của mình và thể hiện sự tôn trọng đối với các cựu chiến binh của trận chiến, tôi muốn mọi người một lần nữa nhận ra mối quan hệ đồng minh mạnh mẽ giữa Hàn Quốc và Hoa Kỳ,” Moon viết. “Tôi đã thêm câu chuyện gia đình mình để tăng thêm sức hấp dẫn về mặt cảm xúc, và nó thực sự thành công.”
Bài phát biểu được truyền hình trực tiếp tới Thủy quân lục chiến đã được giới quân nhân đón nhận tích cực, Moon viết, và "đóng vai trò lớn trong việc tạo ra tâm trạng tốt cho cuộc gặp đầu tiên có thể rất khó khăn với ông Trump".
Khi hai người gặp nhau, ông Trump đã hoan nghênh bài phát biểu, nhận xét rằng nó vô cùng cảm động và họ rất hợp nhau đến nỗi ông đã đưa Moon và vợ đi tham quan không gian cá nhân của ông tại Nhà Trắng, bao gồm cả khu nhà ở trên tầng 4.
Trump nói với Moon rằng đây là lần đầu tiên ông đưa một nhà lãnh đạo thế giới đi tham quan như vậy và thậm chí còn dàn dựng một bức ảnh với cặp đôi người Hàn Quốc đang ngồi tại bàn làm việc nơi Abraham Lincoln đã viết Diễn văn Gettysburg.
THUÊ MỘT CỰU SINH VIÊN WHARTON
Mọi người đều biết Tổng thống Donald Trump rất thích tấm bằng tốt nghiệp Wharton của mình, nhưng ông Moon đã trực tiếp trải nghiệm mối quan hệ với cựu sinh viên có thể mang lại lợi thế cho ông như thế nào.
Trong chuyến thăm đầu tiên tới Hoa Kỳ, ông Moon và đoàn tùy tùng của ông đã trò chuyện với Trump khi Jang Ha-sung, chánh văn phòng chính sách của Moon, đề cập rằng ông là sinh viên tốt nghiệp trường kinh doanh của Đại học Pennsylvania. Trump đã rất ngạc nhiên và nói rằng "Ồ! Wharton, một trường tốt!" Và đó là khoảnh khắc, Moon nói, khi cuộc nói chuyện thân thiện thực sự bắt đầu.
