Theo danh sách các Cty tài chính mà NHNN công bố tính đến 30/6/2013, thị trường có 18 Cty Tài chính, trong đó còn bao gồm PVFC và Viet –Societe Generale. Nếu loại trừ PVFC đã thay đổi mô hình và hoàn toàn lên đời ngân hàng thì tức ở thời điểm hiện tại, thị trường còn 17 Cty Tài chính.
Mỗi tập đoàn một... Cty tài chính
Trong số này, đối tượng sáp nhập đã thực hiện hoàn tất là 1, vậy sẽ chỉ còn 16 Cty sẽ có thể là đối tượng sáp nhập tiếp theo (trừ trường hợp HDBank có ý định sang tay Cty vừa mua – mà theo chiến lược HDBank đã vạch ra thì khó có khả năng HDBank sẽ bán lại Cty ít nhất trong một thời gian tới).
Điều đáng nói là điểm danh 17 Cty Tài chính hiện có, thì lại có đến 12 Cty có liên quan đến các Tập đoàn lớn, với đầy đủ họ tên các Tập đoàn, TCty Nhà nước quen thuộc.
Bốn Cty Tài chính không có yếu tố “đại gia Nhà nước” kể trên, trừ Viet –Societe Generale đã đổi thành Cty Tài chính HDFinace với 100% vốn Việt, đều là những Cty có yếu tố ngoại: Prudential (Anh), PPF (Hà Lan), Toyota VN (Nhật), Tài chính Quốc tế Việt Nam JACCS (Nhật), Miare Asset (Hàn Quốc).
Từ việc điểm danh “gốc gác” các Cty tài chính nói trên, cũng không khó để nhận thấy một điều: Sân chơi Cty Tài chính tại thị trường VN trước nay dường như chỉ dành cho các đại gia lớn, nếu không phải là DNNN thì cũng là các tổ chức kinh doanh tài chính nước ngoài.
Vậy vì lẽ gì mà thị trường ít ỏi các Cty tài chính và với những gương mặt “cỡ bự” như vậy, lại đang bị cuốn vào vòng xáo trộn?
12 Cty có liên quan đến các Tập đoàn lớn, với đầy đủ họ tên các Tập đoàn, TCty Nhà nước quen thuộc |
Thứ hai, quan trọng và bản chất hơn: Những Cty tài chính có vốn chủ sở hữu thuộc các Tập đoàn, Tổng Cty Nhà nước lớn đã đến giai đoạn gấp rút phải thực thi thoái vốn, theo lộ trình thoái vốn đầu tư đa ngành, đặc biệt rút hoàn toàn khỏi đầu tư tài chính từ nay đến 2015.
Một chuyên gia cho rằng khi các chủ sở hữu Nhà nước bắt buộc thoái vốn và các chủ thể Cty tài chính bắt buộc phải tái cấu trúc lại, cơ hội M&A, nhận sáp nhập các Cty Tài chính của các ngân hàng, cũng trở nên lớn hơn. “Tất nhiên không còn ở giai đoạn “tiền tự nguyện” như trường hợp HDBank và Viet - Societe Generale trước đây, mà cơ hội này đã bước sang một chiều kích mới. Nó đòi hỏi sự vào cuộc, nhúng tay của NHNN, kéo theo sẽ là các ngân hàng có gốc quốc doanh hoặc các NH được NHNN cam kết hậu thuẫn trong một giai đoạn tái cấu trúc vì hệ thống (như trường hợp SHB)… Những tổ chức này sẽ nhảy vào cuộc, thế chân những tổ chức/ đại gia Nhà nước sẽ thoái vốn khỏi các Cty tài chính trong nay mai. Sáp nhập Cty Tài chính vào NH theo cách đó, chỉ là kết quả của việc giải quyết hệ lụy đầu tư đa ngành của các đại gia Nhà nước”, vị chuyên gia nhận xét.
SHB sẽ sáp nhập Cty Tài chính nào?
Thị trường quan tâm lúc này là những NH nào sẽ có sự quan tâm những Cty Tài chính nào? Thử lấy ví dụ trường hợp SHB, một trường hợp có xu hướng nhận sáp nhập Cty Tài chính đã rõ ràng trong năm nay.
Gia nhập M&A ngay những ngày đầu tiên làn sóng của giai đoạn 2011 - 2015 vừa dậy sóng, việc nhận HBB vào SHB đã mang đến cho SHB một khoản nợ xấu lớn nhưng kèm theo đó là không ít lợi thế cho việc mở mang ngân hàng trong tương lai. Mục tiêu nhận sáp nhập Cty Tài chính mà HĐQT SHB đang trình cổ đông ắt hẳn nằm trong số kế hoạch mở mang đó. Tuy chưa biết SHB nhắm tới Cty Tài chính nào nhưng hiện tại, SHB đang có mối liên quan mật thiết trong cấu trúc sở hữu với các Tập đoàn lớn. Cụ thể, Tập đoàn CN Than – Khoáng sản đang sở hữu 4,1% cổ phần SHB. Tập đoàn này cũng 8,22% cổ phần của Chứng khoán SHS - Cty con của SHB. Cùng tỷ lệ nắm 4,2% cổ phần SHB là Tập đoàn Công nghiệp Cao su, đồng thời nắm 4,11% cổ phần Chứng khoán SHS. Song song, một đơn vị liên quan Tập đoàn Công nghiệp Cao su là CTCP Phát triển Đô thị và Khu Công nghiệp Cao su VN cũng đầu tư 1,06% cổ phần SHS. Như vậy, với mối liên quan mật thiết cùng Tập đoàn Than – Khoáng sản và Tập đoàn Cao su, không loại trừ khả năng Cty tài chính mà SHB nhắm đến chính là Cty của một trong hai tập đoàn này?!
Những hạn chế của mô hình Cty Tài chính trực thuộc khu vực Nhà nước đang khiến các Cty này đứng trước nguy cơ buộc phải thay đổi để tồn tại. |
Một vấn đề khá thú vị là nếu đặt các Cty tài chính (trừ các Cty vốn ngoại) đứng cạnh nhau, thì quy mô vốn của các Cty dao động từ 500 - 1.500 tỷ đồng, nếu không tính PVFC trước đây với vốn điều lệ gấp hơn chục lần các Cty khác hay vốn của Cty Tài chính Điện lực lên tới 2.000 tỷ đồng. Sự khác biệt của Cty Tài chính vì vậy, hẳn không nằm ở vấn đề quy mô vốn mà nằm ở chỗ các Cty đó đã từng làm ăn ra sao, nợ xấu chiếm bao nhiêu phần trăm, có rơi vào nguy cơ nợ mất vốn… hay không? Mà các Cty Tài chính nói chung gần như đều là Cty con của các Tập đoàn hoặc Cty nước ngoài không niêm yết và cũng không thuộc dạng cổ phần đại chúng để phải cung cấp các số liệu nợ xấu, tín dụng, huy động... một cách tường minh. Như vậy, sẽ chỉ có các đối tác thực sự trông đợi vào giá trị của các Cty Tài chính mà họ mong muốn nhận được, mới có cơ hội tiếp cận những thực thể Cty tài chính, để đo lường đó là “xác rỗng” hay là một mối đầu tư “ngon”.
Phần lớn các ngân hàng hiện nay, sau những thất bại của việc đầu tư và khó khăn trong lĩnh vực bán buôn, đang gấp rút đặt mục tiêu trở thành ngân hàng bán lẻ hàng đầu. Theo đó các Cty tài chính được xem là công cụ/ vũ khí đắc lực để hỗ trợ cho mục tiêu này về mặt lí thuyết. Nhưng như vậy, liệu đã đủ để khẳng định Cty Tài chính là những món hàng đang “hot” mà các NH đang chạy đua mở rộng bán lẻ nỗ lực nhắm đến? Hay thực ra là các ngân hàng cũng đang nhắm đến những mục tiêu khó xác lập cụ thể khác, nếu nhận sáp nhập những “hàng độc” – “của hiếm” này…?