Ghadames là tên một thị trấn - ốc đảo thuộc vùng
Tripolitania, phía Tây Nam Libya, từng được mệnh danh là “viên ngọc của
sa mạc”. Theo những tài liệu cổ hiếm hoi còn sót lại, Ghadames là một
trong những thị trấn cổ nhất trên sa mạc với lối kiến trúc và cách sống
truyền thống độc đáo.
Những ghi chú đầu tiên về Ghadames có từ thời kỳ La Mã, khi đó nó chưa có cái tên Ghadames mà được gọi là Cydamus. Ngày nay, nó là một ốc đảo thanh bình, chốn dừng chân cho những lữ khách mệt nhoài trên sa mạc.
Thị trấn có dân số khoảng 10.000 người, chủ yếu là những thổ dân Berber, sống trong những ngôi nhà truyền thống được làm từ gạch, bùn và lá cọ. Những vật liệu truyền thống từ thiên nhiên này được kết nối bằng cách xếp chồng lên nhau theo kiểu tổ ong.
Những ngôi nhà này đều được thiết kế kiến trúc theo chiều dọc, thường có hai tầng, với tầng một được sử dụng để chứa nguyên liệu cho cả gia đình. Phòng ở tầng một thường có hình chữ nhật, ngoài công năng lưu trữ đồ đạc còn là phòng ngủ và phòng khách.
Tầng trên với ban công dành riêng cho phụ nữ. Sở dĩ những người phụ nữ Berber được ở trên tầng cao nhất là để tránh ánh mắt của những người đàn ông xa lạ.
Những người phụ nữ Berber thường ngồi trên các ban công tầng hai này để tâm sự với phụ nữ nhà bên, trao đổi kinh nghiệm khâu vá, nấu nướng…
Đặc biệt hơn cả, phần cấu trúc bên dưới những ngôi nhà chằng chịt chẳng khác nào một hệ thống đường ngầm dưới mặt đất, thể hiện kỹ thuật và lối tư duy độc đáo của người dân sống trên sa mạc Sahara.
Những ngôi nhà của người Berber còn được ca ngợi với những họa tiết trang trí tinh xảo, đậm đà bản chất, không thể trộn lẫn với bất cứ dân tộc nào khác ở Sahara. Nơi đây đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 1986.
(Theo Tri Thức Thời Đại)
