Từ đầu năm 2025, bản đồ thương mại của Việt Nam đang định hình lại chuỗi cung ứng trong khu vực. Tại thị trường Campuchia, hàng hóa Việt Nam tăng nhanh về cả giá trị lẫn độ hiện diện thậm chí có dấu hiệu thay thế hàng Thái Lan ở nhiều kệ siêu thị và trung tâm thương mại lớn.
DỊCH CHUYỂN CHUỖI CUNG ỨNG KHU VỰC
Thời gian qua, Việt Nam và Campuchia đã duy trì quan hệ hợp tác thương mại ổn định, tốc độ tăng trưởng cao. Nhiều thỏa thuận song phương đã được ký kết, tạo khung pháp lý và điều kiện thuận lợi cho thương mại biên giới. Năm 2024, kim ngạch thương mại hai chiều đạt khoảng 10,1 tỷ USD theo phía Việt Nam.
Đến tháng 7/2025, kim ngạch thương mại hai chiều đã vượt 7 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ. Trong đó Việt Nam xuất khẩu sang Campuchia khoảng 3,2 tỷ USD (tăng 5,1%), nhập khẩu khoảng 3,8 tỷ USD (tăng 28,1%), phản ánh xu hướng nhập siêu ngày càng rõ. Tỷ trọng hàng công nghiệp - năng lượng chiếm ưu thế trong xuất khẩu của Việt Nam, còn hàng nông sản chiếm tỷ trọng lớn trong nhập khẩu từ Campuchia, thể hiện tính bổ sung lẫn nhau nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nhập siêu theo mùa vụ, nhất là đối với nhóm nông sản.
Hai nước đang đặt mục tiêu tăng trưởng thương mại biên giới, góp phần đạt kim ngạch thương mại song phương đến 20 tỷ USD vào năm 2030.
Sự thay đổi trong cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam sang Campuchia đang thể hiện rõ nét qua phân bổ nhóm hàng trong quý 1/2025. Trong đó, dệt may và hàng may mặc tiếp tục dẫn đầu, đạt khoảng 233 triệu USD trong quý1/2025, tăng 16,9% so với cùng kỳ, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong rổ hàng xuất khẩu.
Sắt thép và vật liệu xây dựng cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, đạt 211,2 triệu USD, tăng 15,6%, nhờ nhu cầu ngày càng lớn từ các dự án hạ tầng và đô thị hóa tại Campuchia. Tiếp theo, nguyên phụ liệu dệt may và da giày đạt 101,9 triệu USD, tăng 13,9%, phản ánh mối liên kết chuỗi cung ứng ngày càng chặt chẽ giữa hai nền kinh tế.
Bên cạnh đó, nhóm hàng thực phẩm chế biến, mì ăn liền, bánh kẹo và sữa đang hiện diện ngày càng rõ tại các siêu thị lớn ở Phnom Penh và nhiều đô thị khác. Đặc biệt, mì ăn liền và snack của Việt Nam đã thay thế nhiều thương hiệu Thái Lan ở một số khu vực biên giới.
Song song với đó, các sản phẩm máy móc, thiết bị điện tử, hàng gia dụng cũng đóng góp giá trị xuất khẩu đáng kể, phù hợp với xu hướng đô thị hóa và nhu cầu tiêu dùng hiện đại. Các nhóm hàng xăng dầu tinh chế và phân bón nằm trong danh mục xuất khẩu lớn, khẳng định vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng công nghiệp tại Campuchia.
Tổng hợp lại, ba nhóm chủ lực gồm dệt may, sắt thép và nguyên phụ liệu dệt – da giày chiếm tới 41% tổng giá trị xuất khẩu sang Campuchia trong quý 1/2025, tương ứng khoảng 547 triệu USD. Những con số này cho thấy lợi thế cạnh tranh ngày càng rõ rệt của hàng hóa Việt Nam, vừa trong ngành dệt may, chuỗi giá trị toàn cầu, vừa trong lĩnh vực vật liệu xây dựng và tiêu dùng nhanh, đồng thời củng cố vị thế hàng Việt tại thị trường Campuchia.
Theo giới chuyên gia, nguyên nhân thúc đẩy việc hàng Việt lên kệ hàng Campuchia được xác định gồm: gián đoạn nguồn cung Thái Lan ở một số cửa khẩu biên giới và một số thời điểm do vấn đề thời cuộc/vận chuyển; năng lực phân phối và chiến lược marketing tích cực của doanh nghiệp Việt; lợi thế chi phí vận chuyển và logistical từ cảng/đường bộ Việt Nam tới Campuchia; và khả năng tùy biến về nhãn mác, bao bì và sản phẩm phù hợp với khẩu vị người tiêu dùng Campuchia. Những yếu tố này kết hợp đã tạo điều kiện cho hàng Việt lấp chỗ trống và mở rộng thị phần tại các chuỗi siêu thị hiện đại và điểm bán lẻ khu trung tâm.
GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM “DÒNG CHẢY” HÀNG VIỆT NAM VÀO CAMPUCHIA
Theo bà Hồ Thị Khánh Linh, cán bộ của Cục Phát triển thị trường nước ngoài của Bộ Công Thương nhận định, dù có nhiều dư địa phát triển, nhưng hàng hóa Việt Nam vào Campuchia vẫn đang đối diện không ít thách thức bao gồm cơ sở kho bãi và hậu cần không đầy đủ và thiếu các thị trường biên giới.
Phần lớn thương mại xuyên biên giới được thực hiện thông qua các kênh phi chính thức, gây rủi ro cho nguồn thu thuế, vấn đề kiểm soát chất lượng và bảo vệ người tiêu dùng. Buôn lậu, gian lận thương mại và vi phạm sở hữu trí tuệ, đặc biệt liên quan đến đường, thuốc lá và thuốc lá điện tử, cũng làm méo mó thị trường nội địa và làm suy yếu các hoạt động thương mại hợp pháp.
Cùng với đó, các tuyến đường kết nối biên giới còn hạn chế, đặc biệt là tại các cửa khẩu và cửa khẩu phụ, và việc tiếp cận thông tin về môi trường chính sách thương mại và cơ hội hợp tác còn hạn chế.
Nhìn nhận những khó khăn, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Bùi Quang Hưng cho rằng, để thương mại hai nước đạt hiệu quả cao cộng đồng doanh nghiệp cần chủ động đổi mới tư duy kinh doanh, chú trọng chất lượng, mẫu mã sản phẩm, đồng thời nghiên cứu kỹ thị hiếu và tập quán tiêu dùng của người dân.
Song song, chính quyền địa phương các tỉnh phía Nam Việt Nam cần tích cực phối hợp với Cục Xúc tiến thương mại và các cơ quan liên quan của Bộ Công Thương trong việc cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ logistics cửa khẩu, và các dịch vụ hậu cần.
"Vừa qua, Bộ Công Thương phối hợp Bộ Thương mại Campuchia và chính quyền tỉnh Svay Rieng, đã tổ chức thành công Đoàn giao dịch thương mại Việt Nam sang Campuchia lần đầu tiên với quy mô lớn trên 50 doanh nghiệp, kết nối được với nhiều đối tác tiềm năng quan trọng tại Campuchia để mở rộng quy mô hợp tác trong đa dạng các lĩnh vực ngành hàng thế mạnh của hai nước", ông Bùi Quang Hưng chia sẻ.
Đồng thời, ông Hưng cho biết, giữa tháng 10 tới đây, Bộ Công Thương sẽ tổ chức Hội nghị Xúc tiến thương mại, thúc đẩy xuất nhập khẩu khu vực miền Nam, chủ đề “Tăng cường kết nối sản xuất, thương mại, dịch vụ và đầu tư với các đối tác Campuchia”. Dự kiến, cuối năm 2025, Bộ cũng sẽ tổ chức Hội chợ hàng Việt Nam tại Campuchia.
Những hoạt động cụ thể này được kỳ vọng tiếp tục là kênh xúc tiến thương mại hữu hiệu cho doanh nghiệp hai nước nắm bắt được cụ thể, thực tế về năng lực và nhu cầu trao đổi hàng hóa của nhau, phục vụ nâng cao đời sống tiêu dùng của người dân và kinh tế công, nông nghiệp của hai nước.
Đại diện cộng đồng doanh nghiệp, ông Trần Khắc Tâm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển Hàng tiêu dùng Việt Nam – VACOD đề xuất các cơ quan chức năng cần thống nhất, hoàn thiện cơ chế ưu đãi về thuế suất và mở rộng danh mục hàng hoá, đơn giản hóa thủ tục hải quan, có ưu đãi thuế cho doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu và tăng cường đối thoại trực tiếp giữa 2 bên.
Đối với doanh nghiệp cần chủ động phân tích, nghiên cứu thị trường và hành vi tiêu dùng tại thị trường Campuchia; tham gia các chương trình hỗ trợ của chính phủ, các bộ ban ngành và các hiệp hội ngành hàng; đầu tư nâng cao năng lực xuất khẩu và hiểu biết pháp lý cho đội ngũ nhân sự thông qua các khoá đào tạo nghiệp vụ xuất nhập khẩu - thủ tục hải quan - logistics, các quy định về thuế, tiêu chuẩn kĩ thuật, nhãn mác sản phẩm tại Campuchia.
Cùng với đó là tối ưu hoá sản phẩm và bao bì phù hợp với thị trường Campuchia; thiết lập hệ thống liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp Campuchia để họ trở thành đại lý, nhà phân phối, trở thành chi nhánh đại diện cho hàng hoá Việt tại các trung tâm kinh tế.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử, thương mại số xuyên biên giới thông qua việc mở gian hàng tại các sàn thương mại điện tử của Campuchia; mở rộng và đa dạng hóa kênh phân phối bằng cách thiết lập các văn phòng đại diện, trung tâm trưng bày hàng hóa tại Phnom Penh và các đô thị lớn.
Gần đây, nhằm thúc đẩy hợp tác phát triển hạ tầng thương mại biên giới Việt Nam - Campuchia, Việt Nam đã ban hành và triển khai các chương trình quan trọng, trong đó có Quyết định số 259/QĐ-TTg ngày 25/2/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển hạ tầng thương mại biên giới Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030;
Đề án đẩy mạnh phát triển thương mại biên giới, xuất khẩu hàng hóa sang Campuchia theo Quyết định số 2162/QĐ-TTg ngày 25/7/2025 của Bộ Công Thương nhằm thực hiện mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương đạt 20 tỷ USD vào năm 2030. Bên cạnh đó, các thỏa thuận song phương giữa Việt Nam và Campuchia đã được ký kết và triển khai đồng bộ.
