Kể từ khi xuất hiện tại chương trình Gala mừng Năm mới trên đài truyền hình quốc gia Trung Quốc (CCTV), những robot của start-up Unitree Robotics đã trở thành công nghệ biểu tượng mới của Trung Quốc. Người sáng lập của công ty, doanh nhân 9X Wang Xingxing cũng được truyền thông địa phương và quốc tế ca ngợi như ngôi sao đang lên của ngành công nghiệp mang tính đột phá.
Wang Xingxing tiếp tục gây chú ý khi anh được sắp xếp ngồi dãy ghế đầu tại hội nghị doanh nghiệp cấp cao do Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì vào cuối tháng 2/2025.
Wang, sinh năm 1990, là người trẻ nhất trong nhóm lãnh đạo cấp cao, bao gồm những tên tuổi “đầu tàu công nghệ Trung Quốc” như nhà sáng lập Huawei Zhengfei, nhà sáng lập Alibaba Jack Ma và nhà sáng lập Tencent Pony Ma Huateng…
TUỔI THƠ ĐẶC BIỆT
Wang Xingxing sinh ra trong một gia đình trung lưu ở Ninh Ba, tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc). Ngay từ nhỏ, anh đã có sở thích thu thập đủ loại vật liệu để mày mò chế tác và thí nghiệm các phát minh nhỏ của mình. Tác phẩm đầu tiên của Wang là chiếc xe chạy bằng sức gió mà anh chế tạo khi còn đang ở tiểu học. Về sau, anh tiếp tục thử sức với các dự án khó hơn, ví dụ như hồi cấp hai, Wang tạo ra một động cơ phản lực siêu nhỏ; lên cấp ba, anh nghiên cứu pin sạc… Và đây đều là những điều gần như “không tưởng” đối với bạn bè cùng trang lứa.
Vì vậy, có nhiều lời khen cho rằng Wang Xingxing có nhiều điểm chung với các nhà phát minh, luôn tràn đầy ý tưởng sáng tạo và có khả năng thực hành vượt trội.
Nhưng bất ngờ thay, thành tích học tập của Wang lại không hề nổi trội. Anh nghiêng hẳn về các môn khoa học tự nhiên và đặc biệt kém ở các môn xã hội, nhất là tiếng Anh - môn học mà anh thường nói đùa rằng tệ đến mức thảm họa.
“Tôi hầu như không thể nhớ được từ vựng, không thể học thuộc và luôn đạt điểm rất kém”, Wang thừa nhận và kể lại rằng có lần trong cuộc họp phụ huynh hồi cấp hai, cô giáo tiếng Anh đã nói với bố mẹ Wang rằng anh hơi… thiếu thông minh. Kết quả tiếng Anh của anh sau đó cũng không cải thiện, và trong suốt những năm cấp ba, Wang chỉ vượt qua được có ba bài kiểm tra tiếng Anh.
Chính vì do kết quả học tập không đồng đều, tổng điểm xét tuyển đại học của Wang Xingxing bị kéo tụt, khiến anh trượt khỏi ngôi trường mơ ước, đó là Đại học Chiết Giang. Anh chỉ có thể vào Đại học Công nghệ Chiết Giang, vốn có điểm chuẩn thấp hơn một chút.
Vừa vào đại học không lâu, Wang bất chợt nảy ra ý tưởng tự tay chế tạo một robot. Dù không ai tin tưởng, anh vẫn cho rằng không có gì là không thể.
“Không có thiết bị, tôi dùng khoan tay, giũa và kéo; không có tiền, tôi mua linh kiện hết 9 tệ và nhặt phế liệu. Cuối cùng, chỉ với 200 tệ, tôi đã làm được một robot hai chân nhỏ”, Wang nhớ lại.
Từ thời điểm đó, anh thực sự nhận ra năng lực của mình và đi theo con đường mà anh giỏi nhất. Cùng lúc, anh cũng bị cuốn hút bởi trí tuệ nhân tạo - lĩnh vực tiên tiến gắn liền với robot.
Ở giai đoạn này, Wang ngày càng tự tin hơn: “Trước đại học, tôi vẫn rất lo lắng và hơi tự ti vì kết quả học tập kém. Nhưng vào đại học, tôi có nhiều không gian hơn để thể hiện. Tôi có thể tự tay làm nhiều robot, nhiều thứ khác. Dần dần, bạn nhận ra rằng những người từ trường Top cũng không có gì quá đặc biệt so với mình”.
Tốt nghiệp đại học, Wang Xingxing theo học thạc sĩ ngành cơ khí tại Đại học Thượng Hải. Với kinh nghiệm thực hành phong phú, anh xác định robot bốn chân cỡ nhỏ chạy điện, có linh hoạt cao sẽ là hướng đi của tương lai và bắt đầu chuyên sâu nghiên cứu.
Năm 2015, Wang xin hoãn tốt nghiệp để mang sản phẩm XDog tham dự một cuộc thi thiết kế robot. Kết quả, anh giành giải nhì cùng phần thưởng 80.000 tệ - cũng là khoản thu nhập lớn đầu tiên trong đời.
Robot XDog được ca ngợi là đã mở ra hướng giải pháp robot bốn chân hiệu suất cao nhưng giá thành thấp vào thời điểm đó.
Tuy nhiên, sau khi tốt nghiệp thạc sĩ, anh cho rằng thị trường robot tại Trung Quốc vẫn còn quá non trẻ, nên quyết định tới Thâm Quyến và gia nhập đội ngũ kỹ sư của DJI. Không ngờ, trước khi hết thời gian thử việc, XDog lại gây sốt trên khắp các trang truyền thông công nghệ. Có người ngỏ ý muốn mua, và có người sẵn sàng rót vốn đầu tư.
Đến năm 26 tuổi, Wang quyết định nghỉ việc. Đến 2016, anh sử dụng số vốn đầu tư thiên thần để thành lập Unitree Robotics và bắt đầu hành trình khởi nghiệp của mình.
NỖ LỰC BỨT PHÁ
Thành công của Wang Xingxing đến nay đã trở thành điều mà ai cũng biết. Công ty của anh mở rộng nhanh chóng chỉ trong vài năm. Nhờ ưu thế kỹ thuật và chi phí thấp, robot thú cưng của Unitree hiện chiếm hơn 60% thị phần toàn cầu, thậm chí vượt qua nhiều tập đoàn công nghệ phương Tây.
Vô số sản phẩm, thiết kế của Uniree đã tạo ra sức lan toả lớn, ví dụ như robot trâu trình diễn tại Gala Xuân CCTV năm 2012 cùng nam tài tử Andy Lau và Quan Hiểu Đồng, robot chó vận chuyển đĩa ném tại Đại hội thể thao châu Á ở Hàng Châu, hay robot chó chở hàng leo núi Thái Sơn năm 2024…
Nhưng có lẽ gây ấn tượng mạnh nhất với thế giới chính là màn trình diễn của dàn robot hình người tại Gala Xuân CCTV 2025. Với công nghệ điều khiển chuyển động toàn thân dựa trên AI, chúng mặc trang phục đỏ - xanh rực rỡ, múa điệu Dương Ca truyền thống, phất khăn và đổi đội hình đồng bộ theo nhạc.
“Từ nhỏ, tôi luôn mong dùng khả năng công nghệ của mình để tạo ra những điều mới mẻ, có giá trị, cũng vừa để chứng minh bản thân và vừa thay đổi thế giới. Đó là nguồn động lực lớn nhất”, Wang Xingxing từng chia sẻ.
Và với nỗ lực của Wang cùng nhiều nhà khoa học công nghệ khác, viễn cảnh robot bước vào từng gia đình có thể không còn xa. Wang Xingxing luôn tin rằng tương lai robot không nằm ở những màn biểu diễn phô trương, mà ở công dụng thực tế: “Chúng tôi hy vọng robot có thể thực sự giúp con người trong mọi mặt đời sống, từ công việc gia đình, công nghiệp đến nông nghiệp”, doanh nhân 35 tuổi chia sẻ với tờ TIME.
Hiện tại, Unitree đang nắm hai phần ba thị phần robot thú cưng toàn cầu và sở hữu mẫu robot hình người bán chạy nhất thế giới. Những robot giá phải chăng và có chất lượng ổn định giúp Unitree được ưa chuộng ở cả các quốc gia bên ngoài Trung Quốc, với 50% doanh số đến từ thị trường quốc tế.
“Sản phẩm càng ít linh kiện và cấu trúc càng đơn giản thì càng dễ sản xuất mà lại càng bền”, CEO Wang Xingxing giải thích. Tư duy đơn giản hóa này được hình thành từ khi anh chế tạo robot đầu tiên với ngân sách eo hẹp.
Dù về cốt lõi Unitree là một công ty phần cứng, nhưng Wang kỳ vọng bước tiến sâu hơn vào AI sẽ giúp robot tự thực hiện nhiều nhiệm vụ hơn mà không cần lập trình trước, chẳng hạn như dọn dẹp một căn phòng hoàn toàn mới. “Để AI thực sự phát huy và giải quyết các vấn đề thực tế cho nhân loại, chúng ta cần robot. Đó là lý do tôi tin rằng AI và robot là không thể tách rời”, anh nhấn mạnh.
Vì Unitree vẫn thuộc sở hữu tư nhân, nên các nhà đầu tư hiện nay chuyển sang “săn đón” cổ phiếu của những nhà cung ứng cho công ty. Cổ phiếu của Zhejiang Changsheng Sliding Bearings đã bật tăng hơn 600% trong năm ngoái, còn Ningbo Shuanglin Auto Parts cũng vọt 575% so với một năm trước đó (tính đến tháng 2/2025).
“Robot ứng dụng trí tuệ nhân tạo đang tiến hóa với tốc độ nhanh đến mức vượt ngoài mọi dự đoán của tôi. Mỗi ngày đều mang đến những bất ngờ mới”, Wang Xingxing chia sẻ với đài CCTV sau hội nghị cùng Chủ tịch Tập Cận Bình.
